Handige compositieregels voor fotografie

Compositie staat in de beeldende kunst voor 'de ordening van beeldelementen in een vlak of ruimte'. Als fotograaf leidt je met je compositie een kijker door het beeld en bepaal je waar iemand als eerste naar kijkt. Je kunt je aan de 'regels' houden, of bewust van de gebaande regels afwijken. Ruby Cruden legt in onderstaande video uit waar je op let bij het maken van een compositie.

De regel van derden toepassen

De regel van derden is de meest bekende regel wat betreft compositie, mede doordat veel camera’s deze lijnen als raster kunnen tonen in je zoeker of de live view. Het is feitelijk heel simpel: verdeel het beeld in negen gelijke vlakken en plaats je onderwerp op één van de lijnen of op een kruising van de lijnen. Vooral de kruisingen zijn punten waar direct de aandacht naartoe gaat. Bij het maken van een portret plaats je bijvoorbeeld het oog of de ogen van je model op de bovenste horizonlijn.

De gulden snede gebruiken

De gulden snede wordt vaak verward met de regel van derden, maar het is echt iets anders. Je plaatst je onderwerp hierbij ook op een lijn of een snijpunt, maar de vlakverdeling is niet zoals bij de regel van derden. De gulden snede is namelijk gebaseerd op een wiskundige berekening. Het totaalbeeld wordt verdeeld in negen vlakken, maar de vier vlakken in de hoeken zijn groter dan de andere vijf vlakken. De lijnen zitten meer naar het midden toe en het middelste vlak is het allerkleinste.

Een centrale compositie maken

Bij een centrale compositie staat het onderwerp in het midden van het beeld. Deze compositie is te versterken door elementen aan de randen van de foto, zoals lijnen van een weg die naar je onderwerp toe lopen. Zo wordt je echt de foto ‘ingetrokken’. Je kunt er ook voor kiezen om je onderwerp centraal te plaatsen en het te omringen met heel veel ruimte.

Speel met een symmetrische compositie

Bij een symmetrisch beeld zijn de twee helften gelijkwaardig, oftewel even belangrijk. De scheidingslijn bevindt zich bij een symmetrische compositie exact in het midden. Dit kan verticaal of horizontaal zijn. Denk bijvoorbeeld aan een spiegelbeeld van een landschap in het water op de voorgrond, met de horizon in het midden. Het beeld is in eerste instantie best druk, maar door de symmetrische plaatsing van de horizon ontstaat er meer rust.

De invloed van lijnen op je compositie

Horizontale, verticale en diagonale lijnen zijn heel goed te gebruiken als basis voor je compositie. Zeker in landschappen en stedelijke omgevingen kun je veel met lijnen van bestaande elementen spelen. Je kunt een foto zo heel erg ruimtelijk, spannend of dynamisch maken. Een kronkelend paadje geeft een andere sfeer aan het beeld dan een strak, recht pad en leidt iemand op een hele andere manier door het beeld heen.

Gebruik patronen en herhalingen

Een patroon of een object dat vaker terug komt in het beeld, geeft een goede balans voor de compositie in een foto. Maar juist ook het doorbreken van een herhaling kan heel krachtig zijn. Denk bijvoorbeeld aan een foto met vijf stoelen die strak op een rijtje staan, waarvan er ééntje rood is en de andere vier blauw zijn. De rode stoel springt er meteen uit en daar kun je met een goede compositie extra nadruk op leggen!

Let op de kijkruimte

Houdt rekening met de kijkrichting van een mens of dier en denk bij het bepalen van je compositie aan de kijkruimte. Je wilt niet dat de ogen vlakbij de rand zijn en je onderwerp daardoor 'uit het beeld kijkt'. Dat trekt namelijk de aandacht weg van het portret. Zelfs als je niet de voorkant van het gezicht in beeld hebt, wil je het liefst kunnen zien waar iemand naartoe kijkt. Zorg daarom voor ruimte aan de kant van de kijkrichting. Hieronder zie je een duidelijk verschil:

Houd het simpel

Een eenvoudig beeld kan heel krachtig zijn. Je onderwerp kun je er echt uit laten springen door het zo minimalistisch mogelijk te houden. Ga wat dichterbij staan of zoom iets meer in om je onderwerp groter in beeld te krijgen. Houdt andere dingen buiten beeld. Of doe een stapje opzij om je onderwerp meer ruimte te geven in het kader. Zo leid je de kijker er direct naartoe. Probeertijdens het fotograferen verschillende hoeken en composities uit!

Houd rekening met de achtergrond

Tijdens het maken van een foto kan er van alles gebeuren in de achtergrond. Er lopen bijvoorbeeld mensen achter iemand langs of er staat een gebouw in de straat met een overheersende kleur. Dit leidt enorm af.

Let altijd goed op wat er in de achtergrond staat of gebeurd, want dit kan invloed hebben op de compositie en de rust in het beeld. Om te voorkomen dat de aandacht naar de omgeving gaat, kun je een groot diafragma (laag f-getal) gebruiken zodat je een kleine scherptediepte hebt. De omgeving is dan minder belangrijk.