Wat zijn stops?

Een stop is een verdubbeling of halvering van het licht dat op de sensor van je camera valt. De sluitertijd, het diafragma en de ISO-waarde zijn in te stellen in stapjes, oftewel stops. Eén stop omlaag staat voor een halvering van het licht. Een instelling één stop omhoog zorgt voor een verdubbeling van het licht dat op de sensor van je camera komt.

Stops instellen op je camera

Je kunt bij de meeste camera’s zelf bepalen hoe groot de stap is bij het wijzigen van een instelling: 1/3e stop, 1/2e stop of een volle stop. De 1/3e en 1/2e stappen worden ook wel 'tussenstops' genoemd.

Sluitertijden
De sluitertijd bepaalt hoe lang er licht op de sensor valt en dat heeft invloed op hoe een beweging in beeld komt. Als je onderwerp bewogen is, dan moet je een andere sluitertijd kiezen. Het sneller zetten van de sluitertijd zorgt ervoor dat je minder licht opvangt. Dit is te compenseren door het diafragma te verlagen (een hoger f-getal) of een hogere ISO-waarde in te stellen - of een combinatie van beide.

Diafragmawaarden
Het diafragma is de verstelbare opening waarmee je bepaalt hoeveel licht er doordringt tot de sensor van je camera én hoe groot het scherptegebied is. Wil je bijvoorbeeld een onscherpere achtergrond creëren, dan heb je een groter diafragma nodig (een laag getal). Het scherptegebied wordt kleiner en je camera krijg meer licht binnen. Dit kun je compenseren door een snellere sluitertijd in te stellen of de ISO-waarde te verlagen.

ISO-waardes
De ISO-waarde bepaalt de lichtgevoeligheid van je sensor. Hoe hoger het ISO-getal, hoe lichtgevoeliger de sensor is, hoe lichter je foto wordt en hoe meer ruis er ontstaat. Is je foto te donker, maar wil je niet het diafragma of de sluitertijd wijzigen? Dan kun je de ISO-waarde omhoog zetten.

Stops in de praktijk: portretfotografie

Je maakt een portretfoto en je hebt een correct belicht portret met de volgende instellingen: diafragma f/8.0, 1/60e sluitertijd en ISO 800. Wat moet je dan aanpassen aan de sluitertijd en/of de ISO-waarde als je voor het maken van de volgende foto, een diafragma van f/2.8 wilt gebruiken om een mooie onscherpe achtergrond te krijgen?

Het verschil tussen diafragma f/8.0 en f/2.8 is drie stapjes, oftewel: drie stops. Je camera krijgt drie stops meer licht binnen en de foto is dus flink overbelicht als je de sluitertijd of de ISO-waarde niet aanpast.

Als je de sluitertijd wilt aanpassen om drie stops minder licht te krijgen, dan moet je de sluitertijd van 1/60e naar 1/500e zetten. Om een correct belicht portret te krijgen, kun je ook de ISO-waarde van ISO 800 naar ISO 100 zetten. Dat is óók drie stapjes minder licht. De sluitertijd blijft dan gewoon 1/60e.

Je kunt natuurlijk ook een combinatie doen van een aanpassing aan de sluitertijd en de ISO-waarde, het is net waar je eigen voorkeur naar uit gaat. Het belangrijkste is dat je je bewust bent van het effect dat de aanpassingen hebben. Het diafragma heeft invloed op de scherptediepte, de sluitertijd op hoe beweging in beeld komt en de ISO-waarde op het ontstaan van ruis in een opname.

Stops in de praktijk: landschapsfotografie

Je maakt een landschapsfoto en hij is correct qua scherpte en belichting met de volgende instellingen: diafragma f/13, 0.3 seconde sluitertijd en ISO 100. Je hebt een zes stops grijsfilter (ND64) bij je en wilt het water bewegend in beeld gaan brengen. Wat kun je aanpassen aan de instellingen, nadat je het grijsfilter op je objectief hebt geplaatst?

In dit geval hoef je alleen de sluitertijd met zes stops verlengen omdat je een grijsfilter bij je hebt dat zes stops licht tegenhoudt. Dan krijg je net zoveel licht binnen, maar vang je wel de beweging van het water op. Zoals je hieronder ziet, zit er in het water flink wat verschil tussen een sluitertijd van 0.3 seconde (de eerste instellingen) en een sluitertijd van 15 seconden (de instellingen na plaatsing van het grijsfilter). Zes stappen, oftewel zes stops.

Meer lezen over instellingen?