Mijn visie over beeldbewerking

Bas Meelker

6 jaar geleden

Schrijven over beeldbewerking is niet gemakkelijk. Het is onmogelijk om een behapbaar blog te schrijven zonder dat je concessies moet doen aan de inhoud. Er zijn genoeg boeken over geschreven om een behoorlijke bibliotheek mee te vullen. En op internet zijn heel veel instructievideo’s te vinden om de term 'binge watching' een hele nieuwe lading te geven. Dus wat kan of wil ik daar nog aan toevoegen? Nou, misschien kan ik het voor je wat versimpelen. En om dat te doen, zullen we beeldbewerking vanuit een andere invalshoek gaan bekijken.

Er is geen goed of fout

Allereerst is er natuurlijk die 'open deur' waar we toch even doorheen moeten stappen; er is in beeldbewerking geen goed of slecht, alleen 'smaak'. Er is maar een iemand die bepaalt wat je doet in je beeldbewerking en dat ben jij. Ja, het is een cliché, maar uiteindelijk moet jij naar je beeldscherm kijken en tevreden zijn met het eindresultaat. Punt. Discussies voeren over wat te veel of te weinig beeldbewerking is, wat toegestaan is of wat niet, etc. We kennen ze allemaal en wat mij betreft zijn het allemaal non-issues. Om de simpele reden dat het een discussie is die al decennia lang gevoerd wordt en altijd gevoerd zal blijven worden. Benader al die discussies niet vanuit de drang om te overtuigen, maar put er inspiratie, ideeën en bevestiging uit.

Genoeg over de achtergronden. Laten we het gaan hebben over het daadwerkelijk bewerken van je landschapsfoto. Of toch niet...? Ik kan je hier natuurlijk geen cursus beeldbewerking gaan geven. Ik ga je hier ook niet vertellen wat ik met een foto precies doe. Wat dat is, net als de technische gegevens van een foto, een moment opname. Net als je iedere foto weer anders belicht, bewerk je ook iedere foto weer anders. Maar ik kan je wel wat handvatten geven. En daarvoor hanteren we een andere invalshoek dan alleen het 'mooier' maken van een foto.

Gebruik een goede monitor

Naast deze meer 'principiële' uitgangspunten zijn er nog een paar aspecten die belangrijk zijn. Zoals ik al aangaf in een eerder blog over printen, is een goede monitor essentieel. We passen immers onze foto aan op basis van wat we op het beeldscherm zien. Zorgen dat je naar de juiste informatie kijkt, is dus cruciaal. Een kwaliteitsmonitor die je goed kalibreert zorgt ervoor dat je kunt vertrouwen op wat je op je beeldscherm ziet. Wil je daar meer over weten? Lees dan nog even mijn blog over printen.

Leer werken met een tekentablet

Daarnaast is een tekentablet een essentieel accessoire voor iedereen die serieus met beeldbewerking aan de slag gaat. Tekentabletten zoals die van Wacom maken het maken van kleine lokale aanpassingen zo'n stuk natuurlijker en gemakkelijker. Het kan even tijd kosten om te wennen aan het werken met een digitale pen en tekentablet. Maar uiteindelijk zul je niet meer zonder willen en kunnen. Realiseer je dat veel functies in beeldbewerkingsprogramma's geoptimaliseerd zijn voor het gebruik van een tekentablet. Het is dus niet alleen gemakkelijker, maar je kunt je workflow ook nog eens behoorlijk versnellen.

Zorg dat je foto al bijna perfect is

Het laatste en allerbelangrijkste uitgangspunt is natuurlijk een goed gemaakte foto. Nu denk je misschien; 'ja, logisch'. Maar onderschat dat niet. ALLES wat je in het veld gelijk goed kunt doen, is winst in je beeldbewerking. Doe dus ALLES in het veld zo goed mogelijk! Maar daarover straks meer.

Bepaal het doel van je foto

Een ervaren landschapsfotograaf weet wat hij of zij wilt. Je hebt een idee, scout je locatie, timed je shoot op basis van de weersvoorspellingen. En bovenal weet je wat je met je beeld wilt overbrengen. Welk verhaal wil je vertellen? Welke emotie wil je overbrengen? Welke impact of reactie wil je dat je foto teweegbrengt? Fotograferen is communiceren. En je beeldbewerking hoeft niet meer te doen dan dat te ondersteunen en versterken. Kun je bovenstaande vragen niet of moeilijk beantwoorden? Dat wordt het ook lastig om in je beeldbewerking te bepalen wat je gaat doen. Vaak zijn we dan beperkt tot het gebruik van de 'standaard' handelingen met als enig doel om je foto te 'optimaliseren'. En dat is jammer. Want dat kan betekenen dat je met je foto misschien de plank misslaat.

In de praktijk

Als je weet wat voor 'effect' je met je foto wilt bereiken, worden veel handelingen in je beeldbewerking logisch. Laat ik een heel eenvoudig voorbeeld geven. Als je naar veel landschapsfoto's kijkt, zou je in veel gevallen twee type landschapsfoto's kunnen herkennen. Aan de ene kant landschapsfoto's die vooral rust, kalmte, eenvoud en sereniteit uitstralen. Foto's met een klein verschil tussen licht en donker die 'rustig' aanvoelen. Als tegenhanger daarvan heb je landschapsfoto's die gekenmerkt worden door dreiging, dramatiek, en een groot verschil tussen licht en donker. Dit zijn drukkere foto's met een hoge 'impact'.

Contrast verhogen of verlagen?

Ik noem deze verschillende invalshoeken wel eens het 'pad van rust' of het 'pad van drama'. Weten welk pad je wilt bewandelen met je foto, is weten wat je wel of niet wilt in je beeldbewerking. Gaat het je vooral om een foto waar je het pad van rust wilt bewandelen, dan zijn zaken als contrast verhogen in je foto het laatste wat je wilt. Contrast verhogen betekent immers het verschil tussen licht en donker groter maken, wat je foto 'drukker' kan maken. Hij zal minder rust en sereniteit uitstralen.

Wil je aan de andere kant juist het pad van drama bewandelen, dan kan het verhogen van contrast en gebruik maken van contrastrijke kleuren juist je foto versterken. Als je je beeldbewerking zo benaderd, kun je veel zaken zoals het aanpassen van je wit- of zwartpunt, een vignet toevoegen, werken met digitale radiaalfilters of doordrukken en tegenhouden simpel verklaren. Ze worden logisch bij de ene foto en onlogisch bij de andere foto. Alles wat de foto 'drukker' kan maken voor het oog, zoals doordrukken en tegenhouden past prima bij het 'pad van drama' maar juist niet bij het 'pad van rust'. Contrast verlagen of je zwartpunt in je beeldbewerking richting je witpunt brengen zal veelal de rust en kalmte in je foto versterken en past dus uitstekend bij een 'pad van rust' foto.

Versterk je verhaal

Ik realiseer me dat dit een simpele benadering is en dat er nog meer 'paden'' te bedenken zijn. Maar waar het om gaat is dat je voordat je begint aan je beeldbewerking, een beeld hebt van waar je met je foto naar toe wilt. Ga dus niet zomaar aan die sliders schuiven omdat iedereen het doet of omdat je denkt dat een foto het 'technisch' nodig heeft. Beeldbewerking is niet meer dan een verlengstuk van wat je in het veld al in gedachten had. De juiste beeldbewerking versterkt je verhaal, het gevoel of de emotie die je met je foto wilt overbrengen. Niet meer en niet minder.

Blijf jezelf ontwikkelen

Maar net als dat je stijl qua fotografie veranderd in de loop van de tijd zul je ook qua beeldbewerking een ontwikkeling doormaken. En dat is leuk. Want er gebeurt ontzettend veel op het gebied van beeldbewerking. Nieuwe technieken openen nieuwe mogelijkheden om onze creativiteit nog verder op te rekken. Of je nu begint met de simpele basishandelingen in een programma als Adobe Photoshop Lightroom of bedreven bent in het werken met complexe helderheidsmaskers, exposure blending of werkt met verschillende plug-ins en effecten, er blijft altijd ruimte om te leren. Sterker nog, er is geen onderdeel in de fotografie waar ik zoveel tijd besteed aan zelfstudie als in beeldbewerking.

Wees niet bang om te experimenteren

Zoals ik al eerder aangaf valt er ontzettend veel te vertellen over beeldbewerking. Misschien wel teveel. En wat ik je ook vertel, wat je ook van anderen leert, uiteindelijk gaat het om jouw verhaal. In beeldbewerking bestaat geen goed of slecht, alleen maar smaak. En plezier. Want als je het leuk vindt om met je foto aan de slag te gaan in je digitale beeldbewerking, zal die nieuwsgierigheid naar 'meer' vanzelf komen. Ja, soms zul je te ver gaan in je beeldbewerking. Dat is mij ook vaak overkomen. Maar je weet pas waar je eigen grenzen liggen als je erover heen gaat, toch? Dus wees niet bang om te experimenteren. Probeer dingen uit, laat ze zien en vraag een reactie. Hoe dan ook, doe vooral je eigen ding. En geniet ervan!

Handig voor beeldbewerking