Ik heb geen statief nodig!

5 jaar geleden

Ergens vorig jaar kreeg ik van mijn goede vriend Henri de uitnodiging om in december mee te gaan naar Amsterdam. Het was toen nog een paar maanden eer het zover was en de agenda liet het toe dus waarom niet. Toen de dag was aangebroken stond mijn hoofd er niet naar, maar ik besloot toch die kant op te gaan. Bij openen van mijn fototas bedacht ik mij dat ik ook geen zin had om de hele avond met tas, statief en wat nogal niet meer te gaan lopen. Nee, besloot ik. Vanavond neem ik alleen mijn Olympus OM-D E-M1 Mark II systeemcamera met het Olympus 12-100mm f/4.0 PRO objectief mee. Ik doe één reserve accu in m'n zak. Niet meer en niet minder...

We hadden afgesproken in een hotel alwaar we samen met Jan Vermeer, Marijn Alons en Maarten van Rossum de lange wandeltocht zouden starten na het nuttigen van een lekkere cappuccino. Gezellig aan een te kleine tafel spraken we uiteraard over fotografie en de merken waarmee we werken. Sony, Panasonic, etc. het werd allemaal besproken. Uiteraard was iedere bezitter even trots op zijn camera en cameramerk en werden de gebruikelijke grapjes over het waarom het ene beter zou zijn dan de ander over de tafels geslingerd. Volstrekt zinloos natuurlijk, want er bestaat niet meer zoiets als slecht en goed onder de topmerken. Het is gewoon allemaal goed en ieder merk blinkt wel ergens in uit.

Waar is je statief?

De laatste teug koffie werd achterover gegooid en het was tijd om de stad in te gaan. Het viel Jan op dat ik niets anders bij mij had dan die ene camera? "Heb je geen statief nodig?" zei Jan. "En waar is de rest van je spullen?". Een korte uitleg over het hoe en waarom volstond en met de boodschap dat ik tot wel vijf seconden uit de hand kon fotograferen zag ik een lach op zijn gezicht en merkte bij mijzelf enige vertwijfeling. Vijf seconden uit de hand? Dat moest ik zelf ook nog maar eens zien. Ik had eerder met de Olympus 300mm f/4.0 al wat foto’s geschoten tot één seconde uit de hand en leunend tegen een boom of paal, maar VIJF seconden?

De tocht begon langs het centraal station de stad in. Het was nog lang niet donker en we hadden de tijd om gezellig bij te praten. Het was zoals altijd druk in de stad. Zo’n beetje alle denkbare talen gaan in een mum van tijd aan je voorbij en je voelt je al snel een vakantieganger in eigen land. Wat een stad en wat een mensen! Langzaam ging het daglicht over in het kortstondige blauwe uurtje. Een uur lijkt veel, maar als je op zoek bent naar mooie plekken dan is dat uurtje zo voorbij. Erger is nog wel het feit dat het “blauwe uurtje” veelal korter is dan een uur. Zeker als er geen zon is en de hemel grijs. Een gevoel van haast ontfermt zich dan over je want al had je vooraf geen zin..., eenmaal met de camera in de hand in een mooie omgeving komt de zin vanzelf.

Tijd om het moment te vangen

Al lopend langs de grachten was het aanspringen van de straatlantaarns het teken dat het tijd was. De bootjes in de grachten met daarlangs de bladloze bomen die het zicht op de grachtenpanden nauwelijks konden ontnemen kregen sfeer door het wegzakkende licht. De mannen positioneerden hun statieven op een van de vele bruggen en begonnen met afdrukken. Al dan niet gebruik makende van filters om de sluitertijden nog langer te laten zijn zodat wandelende mensen vanzelf uit het beeld vervaagden. Onmiskenbaar het voordeel van het statief. Hoe anders krijg je een verlaten Amsterdamse gracht? Het gaf heel even het gevoel van “Had ik maar...”. Maar gelukkig maar heel even, want ik was mobiel en kon snel van de ene plek naar de andere plek manoeuvreren.

Lekker mobiel zijn

De sluitertijden kwamen met een ISO 400 rond de één seconde uit en dat vond ik op dat moment eigenlijk prima. De sfeer en scherpte wist ik zo goed vast te leggen en ik ontdekte dat ik door de mobiliteit meer op zoek ging naar de betere compositie. Het was veel eenvoudiger om even door de knieën te gaan, om even over de brugleuning heen te gaan hangen en tussen de mensen door te fotograferen als dat gewenst was. Het was duidelijk dat ik mij met dat blauwe uurtje geen zorgen hoefde te maken over scherpe foto’s. Het ging allemaal goed!

En toen werd het donkerder

Helaas was het blauwe uurtje snel voorbij. De stad werd donkerder en de sluitertijden liepen fors op. Ik wilde niet ongebreideld de ISO omhoog schroeven dus de keuze van een langere sluitertijd prefereerde ik boven hele hoge ISO-waarden. Het spelen met de ISO en de sluitertijden was echter wel bijzonder leerzaam. Je wilt tenslotte weten tot hoever je kunt gaan zonder dat de kwaliteit van het beeld ontoelaatbaar korrelig wordt nietwaar?

Ik besloot niet boven de ISO 800 uit te komen en te trachten om zo lang mogelijk op de ISO 400 te blijven en dus voor een steeds langere sluitertijd te kiezen. Langzaam ging ik van één naar twee, naar drie seconden... En de beelden bleven scherp, tenzij ik zelf te hard op de ontspanknop drukte. Jan voor een kerk fotograferen was een uitdaging, want al kon ik de camera nog zo stilhouden - blijft Jan wel lang genoeg stil staan? En dan Marijn bij zijn statief. Even niet bewegen kerel..., hoppa ik heb je!

Gaat het goed?

Jan was al een paar keer komen vragen of het goed ging. Dat fotograferen zonder statief was immers geen sinecure en kan geen voldoende scherpe resultaten geven. Met een grote lach liet ik hem wat resultaten zien en de verbazing was alom. Ook Henri kwam even buurten en sprak zijn verbazing uit. Hoe is het mogelijk? Tja, ik snapte wel waarom het mogelijk was. Maar daarover later meer.

Het was etenstijd en Maarten van Rossum kende een goede chinees in de Chinese buurt. Een restaurant dat niet direct overliep van gezelligheid, maar wel vol bleek te zitten. Helemaal achterin was nog een tafeltje vrij en we worstelden ons tussen de tafels door naar onze zitplek. Ook nu kwam het niet hebben van een tas en statief weer goed uit. In de toch al te krappe ruimte moesten de mannen hun spullen kwijt op een manier die de overige mensen en personeelsleden niet belemmerden. Best een uitdaging kan ik je vertellen. Ik hing mijn setje over de stoelleuning en boog mij over de menukaart waar termen opstonden als "gefrituurde ingewanden". Een echte chinees dus...

De tocht gaat verder

Ondanks dat de laatste zin het tegendeel doet vermoeden bleek het restaurant een schot in de roos en het eten voortreffelijk. Met de magen gevuld trokken wij richting de Oudezijds Voorburgwal. Misschien wel de donkerste plek van Amsterdam. Hier bedacht ik mij voor de tweede keer die avond of het thuislaten van het statief wel zo slim was...

Jan had al snel een positie gevonden in een donkere hoek van de gracht achter een grachtenpand met uitzicht op de wal. Henri en Marijn stonden eerst nog langs de weg. Ik sloop voorbij Jan en stelde de camera in op ISO 800 en de sluitertijd? 4.5 seconden... Ik had het gevoel dat ik een record ging verbreken. De laatste stond immers op drie seconden nietwaar. Met de dragende arm goed tegen mijn lichaam gedrukt haalde ik diep adem, hield de adem in en drukte voorzichtig af. Mens. Wat duren die 4.5 seconden dan lang. Tijdens het afdrukken merkte ik dat ik heel langzaam zachtjes heen en weer bewoog. Althans dat gevoel had ik en ik was ervan overtuigd dat de foto mislukt was. Met een zachte tik gaf de sluiter aan klaar te zijn met de opname. Ik drukt op de weergaveknop om te zien wat het geworden was en...

Met het gevoel dat ik inderdaad een nieuw record had neergezet trokken mijn mondhoeken van oor tot oor. "Hij is scherp!" zei ik. Ongelooflijk, maar hij is echt scherp... Jan keek mij aan en zei: "Dat zal toch niet?". "Kijk dan." zei ik. En liet Jan de foto zien. Ongelooflijk vond hij het. Hoe is dat mogelijk? Ook Henri verbaasde zich enorm. Ik had binnen de Olympus gelederen al gehoord dat er nog langere sluitertijden mogelijk zijn als je maar stabiel genoeg staat, maar dan nog! 4.5 seconden uit de hand en niet veel later 5 seconden...

Stil staan en techniek

Naast het stabiel staan, je adem inhouden en rustig de ontspanknop indrukken, is natuurlijk de techniek in de camera en de lens grotendeels de reden dat dit soort opnamen mogelijk wordt gemaakt. Olmypus heeft veel energie gestoken in het ontwikkelen van een stabilisatiesysteem dat echt een verschil maakt. Met de 5-assige stabilisatie is dan ook een revolutionaire verbetering aan het systeem toegevoegd. Maar dit is niet voldoende om die 5 seconden te behalen. Nee, daarvoor heb je ook het Olympus 12-100mm f/4.0 PRO objectief voor nodig. Deze lens heeft ook een stabilisatiesysteem dat samen met de body tot dit resultaat weet te komen. Ook de Olympus 300mm f/4.0 lens heeft een dergelijke stabilisatie en kan met redelijk lange sluitertijden nog uit de hand gebruikt worden. Dus de eer gaat in dit geval vooral naar het systeem en iets minder naar de fotograaf...

Het antwoord op de vraag of ik mijn statief nu weg ga doen? Nee, zeker niet. Want bij het maken van hoge resolutie foto’s (50 megapixel), sterrenfotografie en timelapse opnamen is en blijft een statief noodzakelijk. Maar voor de rest? Lang leve de vrijheid, voor mij dan geen statief meer!