Expert tips voor lightpaint fotografie

Mike Muizebelt

4 jaar geleden

Lightpainting is een techniek waarbij je werkt met een open sluiter en bewegende lichtbronnen. De resultaten zijn vaak heel bijzonder, omdat je een niet-bestaande wereld creëert. Wat heb je er voor nodig en hoe werkt het precies? Én, wat is er zo leuk aan? Mijn ervaringen en ideeën over deze tak van fotografie deel ik graag met jullie in dit blog.

Heel veel experimenteren

Wie mijn werk al kent, weet dat ik graag experimenteer met creatieve technieken. Lange sluitertijden, flitsen, meervoudige belichtingen, en het gebruik van hulpmiddelen hebben altijd al mijn interesse gehad. Lightpainting hoort daar sinds begin 2018 ook bij. Wanneer ik iets oppak, rust ik niet totdat ik de techniek tot in de puntjes beheers. Ik hoop dat de bijgevoegde beelden dat onderstrepen.

Lightdrawing?

Lightpainting is niet nieuw. Deze techniek wordt al tijden gebruikt in met name nachtfotografie. Tijdens een lange belichting, vaak om de melkweg en/of sterren goed uit te laten komen, wordt een deel van de omgeving opgelicht door het schijnsel van bijvoorbeeld een zaklampje. Niets nieuws onder de zon dus, zou je denken. De juiste benaming zou volgens mij eigenlijk lightdrawing moeten zijn: het tekenen van vormen in de lucht met allerlei hulpmiddelen zoals sterretjes, zaklampjes, LED-lampen, de zogenaamde Pixelstick en/of Magilight. Kortom, er zijn talloze hulpmiddelen die je kunt inzetten. Deze variëren van een paar euro tot honderden euro's. Dit maakt deze vorm van fotografie goed toegankelijk voor een groot publiek.

Er zijn veel verschillende manieren waarop je uiting kan geven aan je creativiteit bij lightpainting. De één wil felle lichten, de ander een donkere achtergrond om de nacht te benadrukken. In mijn ogen is een belangrijke truc bij lightpainting het balanceren tussen het licht dat je gebruikt voor je tekening én het bestaande omgevingslicht. Persoonlijk zoek ik bij mijn beelden altijd naar de juiste balans tussen omgeving, het model, de compositie en vooral de vormgeving en belichting. Beelden waarbij de omgeving nadrukkelijk onderdeel uitmaakt van het geheel, spreken mij het meeste aan.

Bekijk de Pixelstick op CameraNu.nl.

Een mix van variabelen

Bij lightpainting beweeg je gedurende een aantal seconden met een lichtgevend object door je beeld heen. Je sensor pikt dat licht op en geeft het weer in je uiteindelijke foto. Je snapt dus dat we meteen tegen een aantal variabelen aanlopen. Welke sluitertijd hebben we? Hoe snel beweeg je? Welke ISO-waarde stel je in? Voor welke lichtintensiteit van de lamp kies je? Welk diafragma past daarbij?

Omdat ik beelden maak die ik zoveel mogelijk in harmonie wil hebben met het omgevingslicht, betekent dit dat ik continu mijn waarden aanpas. Met andere woorden: ISO, lichtsterkte van de lamp en sluitertijd hebben geen vaste waarde en worden bepaald door onder andere mijn snelheid van bewegen en de belichting die ik in de omgeving wil hebben. Je zult merken dat je na een paar keer oefenen een aantal uitgangswaarden hebt waarmee je later kan variëren.

Zo begin ik vaak op ISO 200, diafragma f/14 en een sluitertijd van 3 tot 4 seconden. Naarmate het donkerder wordt, of ik mijn lamp aanpas, moet ik deze waarden aanpassen. Voor het lightpainten met een sterrenhemel boven mijn model werk ik zelfs met sluitertijden tot 20 seconden om zo ook die aanwezige sterrenhemel mooi en goed in beeld te kunnen brengen.

De omgeving is essentieel

Mijn kijk op de wereld is gevormd door mijn achtergrond als natuurfotograaf. Daarom kijk ik altijd eerst naar de omgeving. Hoe ga ik deze meenemen in mijn compositie? Met name zeegezichten spreken mij aan bij lightpainting. Ik kies ook altijd voor een laag standpunt van mijn camera. Op die manier komen het waterniveau en het vochtige strand mooi naar voren in het uiteindelijke beeld. Vervolgens kijk ik naar de belichtingssetting die ik wil hanteren voor de achtergrond. Dat vormt altijd mijn uitgangspositie. Wat betreft het diafragma begin ik al meteen te knijpen, naarmate de avond vordert en het omgevingslicht steeds minder wordt, zet ik 'm nog verder open. Verder werk ik altijd in de bulb-stand en met manual focus.

Een zoektocht naar lightpaint tools

Wanneer ik kijk naar de enorme verzameling aan lightpaint tools die ik inmiddels heb verzameld, moet ik concluderen dat ik inmiddels een behoorlijke zoektocht naar de juiste en meest geschikte tools achter de rug heb. Wat werkt wel, wat werkt niet? De zogenaamde “tubes”, lightpaint tools die ik zelf maak, heb ik inmiddels in allerlei verschillende soorten, maten en kleuren.

Vervolgens was er de zoektocht naar de meest ideale zaklamp die in mijn tubes past. Dat kan een heel goedkope zijn, maar let er wel op dat het een zaklamp is die verschillende standen heeft. Het is fijn om de kracht van het licht te kunnen regelen. Daarnaast is mijn advies om de tube aan de bovenkant af te plakken. Doe je dat niet, dan krijg je bij bepaalde bewegingen, zeker bij het maken van cirkels, lichtvlekken op de grond. Dat moet je zien te voorkomen. Afplakken dus! Op die manier kaatst het licht bovendien terug de tube in en ontstaat er nog meer helderheid. Twee vliegen in één klap.

Ik maak en bedenk zoveel mogelijk mijn eigen lightpaint tools. Je kunt hier echt alle kanten mee op. Welke richting je kiest, is heel persoonlijk. Ik wil er graag mijn eigen sausje overheen gooien. Voor mij is dat als gezegd vooral balanceren van het licht met de omgeving. Gelet op mijn passie voor natuurfotografie, wil ik dit ook in de natuur doen. Dat betekent dat mijn compositie heel belangrijk is. Denk hierbij aan de lucht en de achtergrond. Met een goede natuurfoto als basis, probeer ik daar een lightpainting aan toe te voegen. Daarbij hou ik van grote, uitbundige lichtbewegingen. Dat vind ik vrolijk. Ik hou in de regel absoluut niet van somberheid in mijn fotografie. Beelden met een dicht gelopen zwarte achtergrond zal je bij mij dan ook niet vaak aantreffen.

Kleuren kiezen

Wie kijkt naar mijn beelden, ziet dat ik veel aandacht heb voor kleur. Heb ik een echte voorkeur? Nee, dat wisselt heel sterk. Het gebruik van oranje vind ik bijvoorbeeld heel mooi bij de ondergaande zon. En wanneer je kiest voor een wat blauwere witbalans is het heel fraai daar een wat koeler licht bij te gebruiken. Dan ontstaan mooie, koele kleuren. Daar heb je veel invloed op en maakt onderdeel uit van het creatieve proces. Dat maakt het óók zo leuk. Al verkloot je het heel gemakkelijk. Want staat je zaklamp iets te fel, dan is je beeld direct overbelicht. Het is echt zaak om de juiste balans te vinden tussen jouw licht en het bestaande omgevingslicht. Dat laatste licht verandert heel snel. Je moet dus continu bijsturen. Het komt allemaal heel nauw. Daarom maak je op een avond altijd maar een paar echte toppers. Wil je prijsschieten, dan kun je beter niet gaan lightpainten!

Waar let je op?

Wil je zelf eens aan de slag met lightpainten? Let dan op een aantal dingen. Wanneer er nog veel omgevingslicht is, is het zaak dat je zaklamp ook veel licht geeft om zo het effect te benadrukken. Verder is het handig dat je model een lange rok draagt zodat je je daar achter kunt verstoppen tijdens het 'tekenen'. De samenwerking met het model is essentieel. Hij of zij moet een geheel vormen met de lichttekening. Het is echt zaak om goed met hem of haar te communiceren.

De beweging die jij maakt met het licht is een kwestie van heel veel spelen en oefenen. Wat werkt, wat werkt niet? Wat gebeurt er als ik deze of deze beweging maak? Dat is uitproberen, op je gezicht gaan en weer opnieuw beginnen. Net zolang tot je bepaalde bewegingen beheerst die een resultaat geven waar jij blij van wordt. En vervolgens is het zaak om daar je model in te betrekken en die vervolgens zo te plaatsen dat datgene wat je in je hoofd hebt, daadwerkelijk tot leven komt.

De moeilijke weg

De drang om met lightpainting aan de slag te gaan is ontstaan uit mijn drang om zelf iets te creëren. Die behoefte heb ik heel sterk en zie je eigenlijk altijd terug in mijn fotografie. Het begon met nieuwsgierigheid. Ik zag het voorbijkomen en wilde daar ook iets mee in mijn eigen werk. Hoe werkt dit? Daar ben ik me in gaan verdiepen en vervolgens ben ik er zelf mee aan de slag gegaan. De werkwijze die ik gekozen heb, is niet de meest makkelijke. Dat intrigeert me. Ik vind het leuk te kiezen voor de moeilijke weg...

Ik heb vrijwel alle fouten die je kan maken bij deze tak van fotografie, gemaakt. Vervolgens is het zaak om die fouten te analyseren en te gaan sleutelen. Een ander reflectiekapje, een andere instelling, de pose van je model, de bewegingen die je maakt met het licht... Door het heel veel te doen, leer je vervolgens waarom het ene wel en het andere niet werkt. Wanneer je dat eenmaal in de vingers hebt, kun je unieke beelden maken. Bijzondere beelden die jouw portfolio verrijken. Bovendien, wanneer je geen mooie zonsondergang hebt, dat waar wij natuurfotografen allemaal voor warm lopen, kun je met lightpainting toch iets moois neerzetten. Je hoeft dus niet langer te vloeken wanneer de zonsondergang weer eens tegenvalt...

Workshops lightpainting

Wil jij zelf ook aan de slag met lightpainting? Over de basistechnieken geef ik regelmatig leerzame en inspirerende workshops. Hierbij is het in ieder geval van belang dat je beschikt over een goed statief en een draadloze ontspanner die werkt op de bulb-stand van jouw camera. Meer info over de workshops vind je op deze website.