Horloges fotograferen? Zo doe je dat!

Bert Buijsrogge

6 jaar geleden

In 2008 kruisten mijn passie voor horloges en fotografie elkaars pad. Gevoed door mijn bovenmatige interesse voor mechanische horloges ging ik in mijn vrije tijd regelmatig op zoek naar informatie hierover. Daarbij belande ik telkens weer op enkele fora waar liefhebbers dagelijks actief zijn. Na mijn aanmelding als forumlid begon ongemerkt een ontdekkingsreis op het gebied van horlogefotografie. Vanuit mijn bestaande interesse voor fotografie experimenteerde ik eindeloos met het maken van foto’s van mijn horloges. Het resultaat bekeek ik telkens met een kritisch oog, altijd op zoek naar verbetering. Enkele jaren later had ik drie kalenders gemaakt, zijn diverse foto’s in (internationale) magazines gepubliceerd en kon ik trots mijn eerste foto op de cover van een magazine laten zien!

Omdat ik in de kijker viel met mijn foto’s ontving ik regelmatig vragen zoals 'Wat is de beste camera?' en 'Welke lens gebruik jij?'. Voor zover ik dit soort vragen al kan beantwoorden, geven deze echter geen antwoord op de echte vraag. Hoe maak je nu een goede foto van een horloge? Er komt zoveel meer bij kijken dan alleen een 'goede lens' of camera. Je kunt de duurste camera’s en lenzen kopen, maar dat geeft geen enkele garantie op een goede foto. In plaats daarvan zijn er een aantal zaken die aan de basis staan van een goede foto.

Gebruik accessoires

Voordat je daadwerkelijk met het fotograferen van een horloge begint, bedenk je de sfeer van de foto. Afhankelijk van het type horloge en het beoogde eindresultaat kun je hiervoor van alles gebruiken. Een zogenaamde dress watch combineer je bijvoorbeeld met wat luxe lederwaren en een duikhorloge met duikapparatuur. Je kan het ook wat simpeler houden. Pak bijvoorbeeld iets uit de voorraadkast zoals grof zeezout of koffiebonen. De keuze voor de achtergrond kent eigenlijk maar één beperking en dat is je eigen creativiteit. Soms wil je het gewoon eenvoudig houden en kies je voor een egale achtergrond. Probeer in dat geval te voorkomen dat er andere elementen en/of schaduwen daarvan in beeld komen.

Maak het horloge schoon

Maak voordat je gaat fotograferen, het horloge grondig schoon. Gebruik hiervoor een droge pluisvrije poetsdoek of microvezeldoek. Kleine randjes in de kast en moeilijk bereikbare plaatsen zijn goed schoon te maken met wattenstaafjes met een beetje aceton of medicinale alcohol erop. Pas wel op dat je ze niet gebruikt op een leren band. Leer kan verkleuren of beschadigen bij aanraking met deze vluchtige reinigingsmiddelen. De smalle ruimte tussen de kast en de band maak je eenvoudig met een schilderskwast schoon. In de praktijk is het bijna onmogelijk om een horloge 100% schoon en stofvrij te krijgen. Achtergebleven stof en/of vuil kun je altijd nog digitaal verwijderen in Photoshop, maar dit kan een tijdrovende klus zijn.

Zet de wijzers goed

Je ziet het bij nagenoeg elke commerciële productfoto van een horloge. De wijzers van het horloge staat ongeveer op 10:10 uur en circa 30 seconden. Hiermee is het geheel visueel symmetrisch en de afstand tussen de wijzers is gelijk verdeeld in derden. Afhankelijk van het te fotograferen horloge kun je het uurwerk stilzetten. Dit doe je door de kroon naar buiten te trekken als de secondewijzer op de juist plek staat. Het uurwerk stopt met lopen en nu kun je de uren- en minutenwijzer goed zetten. Dit werkt overigens niet met alle horloges. De kroon plaats je later in een bewerkingsprogramma weer op de juiste plek. Zonder bewerkingsprogramma of in het geval van een 'non-hacking' uurwerk (hierbij loopt de tijd door met uitgetrokken kroon) stel je de tijd eenvoudig enkele minuten eerder in. Hierna is het enkel nog een kwestie van de compositie kiezen, wachten en de foto(’s) op het juiste moment maken. Kies dan wel een bijpassende sluitertijd om een 'slepende secondewijzer' te voorkomen.

Zoek de beste compositie

Na het bij elkaar zoeken van alle accessoires is het tijd voor een compositie. Om een fraaie beeldvullende layout samen te stellen is het vooral zaak om goed te kijken naar het gebruik van de accessoires en de plaatsing van het horloge in het geheel. Dit is vooral een traject van proberen. Soms heb je in één keer een fraaie compositie te pakken, de andere keer ben je er een half uur mee bezig.

Hoe leg je het horloge neer?

Net zoals de keuze voor de stand van de wijzers zijn hier ook een paar richtlijnen voor. Een gesloten band ziet er het mooist uit als deze de vorm heeft alsof je hem om de pols draagt. Een lederen band vormt zich min of meer al vanzelf in deze positie als je hem een paar keer hebt gedragen. Een metalen band heeft meestal wat hulp nodig, zeker als deze uit kleine schakels bestaat. Een c-clip van metaal, afkomstig van een horlogestandaard, biedt hierbij uitkomst. Daarnaast ziet het er vreemd uit als een horloge op de kroon balanceert. Hou zoveel mogelijk natuurlijke posities aan als uitgangspunt.

Zorg voor een leesbare wijzerplaat

Plaats het horloge zo dat de tekst op de wijzerplaat nog (eenvoudig) leesbaar is. De richtlijn hiervoor is om de tekst maximaal 90º te draaien. Hierna staat de tekst op zijn kop en dat leest niet zo fijn meer. Aan de achterkant van een horloge staan vaak teksten die rondom gegraveerd zijn. In dit geval maak je (meestal) de keuze om het midden van de regel ongeveer in het midden te houden. Hiermee is het geheel nog redelijk makkelijk af te lezen.

Gebruik een statief

Aangezien het een verkapte vorm van macrofotografie is, gebruik je een statief om bewegingsonscherpte te voorkomen. Elke minimale beweging is funest voor de scherpte van je foto. Niet alle statieven blijken even degelijk waardoor het opklappen van de spiegel al teveel trillingen veroorzaakt om een scherpe foto te maken. Gebruik de mirror lock up en zorg er verder voor dat alle knoppen (of klemmen) stevig vast zitten. Fotografeer bij voorkeur met behulp van een afstandsbediening of de ingebouwde timer.

Instellingen

Stel je camera in op een zo laag mogelijke ISO-waarde. Hier komt ook het statief van pas. Mits je het uurwerk stil kunt zetten, is de sluitertijd hierbij van ondergeschikt belang aangezien je een statische opstelling fotografeert. Het diafragma kies je aan de hand van de scherptediepte die je wilt creëren. Dit is afhankelijk van het eindresultaat wat je wil bereiken en het licht wat je gebruikt voor je foto.

Gebruik diffuus licht

De meeste horloges komen het best tot hun recht als je ze met diffuus licht fotografeert. Bewolkt weer is hier perfect voor. In een buitensituatie wordt een horloge egaal belicht. Binnen is dit een ander verhaal. Een eenvoudige maar bruikbare tip is het 'bouncen' van licht. Eenvoud is hier meester en het gebruik van een wit object volstaat. Deze techniek pas ik met enige regelmaat toe om ook een snelle foto’s nèt even wat fraaier te laten ogen.

Hiervoor gebruik ik wat snel voorhanden is zoals een envelop, brief, lege bak van de chinees of de aluminium achterkant van mijn laptopscherm. Leg een horloge maar eens op een tafel in de buurt van een raam en plaats het bounce object aan de schaduwkant van het horloge en kijk wat er gebeurd. Hiermee creëer je als het ware een tweede lichtbron. Door deze van en naar het horloge te bewegen zal je zien dat je hiermee de sterkte van het licht kan bepalen. Zo kun je als het ware tekenen met licht. Omgekeerd kun je met donkere objecten ook licht weg halen en schaduw creëren.

Zo werk je met kunstlicht

De volgende stap is om met kunstlicht aan de slag te gaan. Afhankelijk van hoeveel lampen of flitsers je tot je beschikking hebt, kun je dit zo ingewikkeld maken als je zelf wilt. Het creëren van diffuus licht blijft echter belangrijk. Denk aan één of meerdere studioflitser(s) met softbox, of een lichttent met lampen of flitser(s). Hierbij kun je ook weer dankbaar gebruik maken van het bouncen of donkere objecten om licht toe te voegen of juist weg te laten.

Hoe ik ben begonnen?
Zelf ben ik begonnen met een lichttent en twee goedkope, van een bekend Zweeds warenhuis afkomstige, bureaulampen. Later heb ik ze vervangen voor reportageflitsers omdat ik meer controle wilde over het licht. Door te spelen met verschillende lichtsterktes in allerlei opstellingen kun je eindeloos variëren. Maar zoals reeds eerder gemeld is meer of ingewikkelder niet persé beter.

Top secret
Voor Baselworld, ’s werelds grootste horloge- en juwelenbeurs heb ik mijn 'top-secret Baselbox' ontwikkeld. Deze bestaat uit één reportageflitser, één transparant kunststof vel dat als diffuser dient en enkele bounces. Bij elkaar niet groter dan een paar A4-tjes waarmee ik fraaie foto’s kan maken ik weinig tijd.

Macrofotografie

Als je macrofotografie wel uit wil proberen, maar een macrolens te kostbaar vindt dan zijn tussenringen een uitkomst. Deze zijn voor de meeste gangbare camera’s te koop en zeer aantrekkelijk geprijsd. Het gebruik van één of meerdere tussenringen zorgt ervoor dat de minimale scherpstelafstand van je objectief verkort wordt. Zo kun je met je standaard lens ineens veel dichterbij scherpstellen, als het ware alsof je inzoomt. Zo ben ik tien jaar geleden begonnen met het maken van close-ups.

De foto hierboven is destijds met een Canon EOS 40D spiegelreflexcamera en het Canon EF 50mm objectief gemaakt. De minimale scherpstelafstand van deze lens is 45 centimeter. Met behulp van tussenringen werd het mogelijk om op slechts een paar centimeter afstand scherp te stellen.

Oefenen en uitproberen

Horlogefotografie blijft een tijdrovende bezigheid, met name bij de sfeerfoto’s waarbij veel oefenen en uitproberen komt kijken. Alles bij elkaar opgeteld ben je al snel een uur verder voordat er überhaupt een camera in beeld komt. Pas dan begint de zoektocht naar de juiste belichting. Kijk er niet raar van op als je vijftig foto’s verder bent voordat het écht klopt. Hierna begint het finetunen, waarbij je feitelijk hetzelfde doet maar dan op detailniveau. Door bepaalde details beter uit te lichten (of juist niet) werk je langzaam naar het eindresultaat toe dat je later digitaal gaat optimaliseren. Je zult merken dat je op een bepaald moment tegen beperkingen aanloopt en je naar het volgende niveau wilt. Dat is het moment dat zaken als stacking en fotobewerking op basis van verschillende foto’s om de hoek komt kijken. Hierover mogelijk later meer...