Review: Laowa Venus 25mm f/2.8 2.5-5X Ultra-Macro objectief

3 jaar geleden

Had ik tijdens mijn review van de Laowa 100mm al niet gezegd dat die de vergrotende trap was van macro en dat ik met drie macrolenzen in mijn tas eigenlijk al voorzien ben? Toen was ik nog niet op pad geweest met de Laowa 25mm.Gaat de 100mm al tot een indrukwekkende 2x vergroting, de 25mm gaat gewoon verder waar de 100mm is gebleven en vergroot tot maar liefst 5x! Groot was dan ook mijn plezier toen ik deze review mocht schrijven...

Bekijk de Laowa Venus 25mm Ultra-Macro lens

Aanvulling op andere macrolenzen

De Laowa 25mm is een heel aparte lens speciaal voor extreme macro. Hij vergroot van 2.5x tot 5x, maar ook niet minder. Het is niet mogelijk om met deze lens op oneindig scherp te stellen of minder dan 2.5x te vergroten. Dat maakt deze lens geen vervanger voor andere macrolenzen, maar een aanvulling. Deze lens koop je niet als eerste macrolens, maar juist als je een lens hebt zoals de Laowa 100mm en verder zou willen vergroten dan 2x.

Klein, maar stevig

Ook deze 25mm staat gelijk aan uitmuntende bouw, Het is een klein objectief met zijn net meer dan 8cm lengte (2.5x vergroting) en 6cm doorsnede. Hij weegt slechts 400 gram ondanks de volledig metalen behuizing. De vergrotingsring en diafragmaring zijn voorzien van ribbels. Er zit geen schroefdraad aan de voorkant, een filter is dan ook niet mogelijk. Verder heeft deze lens geen zonnekap maar wel een bajonet voorziening voor de speciale LED lamp (zie verderop) en tevens de metalen (!) lensdop.

Verder is er voor deze lens een losse statiefgondel verkrijgbaar met Arca Swiss koppeling. Omdat de lens zelf klein is heb ik deze met mijn zware spiegelreflexcamera niet echt nodig gehad. Voor de lichtere camera’s is het wel aan te raden.

Hoe groot is 5x vergroting?

Even terug naar de ‘vergrotingsfactor’. Wat betekent 1:1 vergroting? Dat is wanneer de grootte van het beeld gelijk is aan de grootte van het onderwerp. Een 1:1 vergroting betekent dat het onderwerp precies even groot op je sensor wordt geprojecteerd als het in werkelijkheid is. Ter voorbeeld, een fullframe sensor is circma 36mm x 24mm groot. Als je een onderwerp van 36mm (3.6cm) beeldvullend fotografeert is dat precies 1x vergroting. Maar ook als een onderwerp van 2cm precies zó fotografeert dat deze 2cm van de sensor beslaat.

Nu gaan we verder... De 100mm kan tot 2x vergroting en dus een onderwerp van 18mm (36 / 2) beeldvullend vergroten. De 25mm gaat verder waar zijn grote broer is gebleven en kan een onderwerp van 14.4mm tot zelfs 7.2mm beeldvullend op de foto zetten bij de vergrotingen van 2.5x tot 5x. Dat is enorm groot!!

Er zijn maar een paar andere lenzen die dit kunnen en veelal in heel andere prijsklassen. En geen van allen is zo klein en handzaam als de Laowa 25mm.

Een vaste scherpstelafstand

De Laowa 25mm is geen beginnerslens, want ermee werken kost wel enige oefening. Zo kun je met deze lens niet scherpstellen en hij heeft één vaste scherpstelafstand, ongeveer 4.5 centimeter op 2.5x tot 4 centimeter op 5x vanaf het frontelement van de lens. Scherpstellen doe je door de camera met lens op de juiste afstand van het onderwerp te brengen en alleen op die afstand is je onderwerp scherp. Je bent altijd op ongeveer 4.5cm van je onderwerp aan het werk en daar is niets aan te veranderen.

Het grappige is dat bij verdere vergroting je niet de voorkant van de lens dichterbij het onderwerp brengt, maar de camera naar achteren. Bij vergroten wordt de lens langer en fungeert als een soort interne balg of variabele tussenring. Het frontelement blijft op circa 4.5 centimeter van het onderwerp, maar de camera komt naar achteren en daarmee wordt de vergroting groter.

Scherpstelling

Het spreekt voor zich dat de Laowa 25mm een manuele lens is zonder autofocus. Scherpstellen is best lastig op deze enorme vergrotingen en tegelijk minieme afstanden tot het onderwerp. Uit de hand is het een hele kunst, maar eigenlijk kun je hier het beste een statief en een macro instelslede voor gebruiken zoals de Sunwayfoto MFR-150S Macro Focusing Rail. Een macro instelslede of focussing rail komt tussen de statiefkop en de camera en met een wieltje of hendeltje kun je heel precies de camera naar voren of achteren bewegen.

Scherpstellen met macro focussing rail kost enige oefening maar in combinatie met live view werkt het heel precies en erg handig. Als je toch uit de hand wilt fotograferen moet je met je hele lichaam naar voren en achteren bewegen, maar bedenk dat scherpstelling op millimeter niveau gebeurt, het is te doen maar vergt veel oefening...

Extreem kleine scherptediepte

Zoals de meeste Laowa lenzen heeft ook de 25mm een handmatige diafragmaring die loopt van f/2.8 tot f/16 in hele stops. Maar als je denkt dat je met f/16 een redelijke scherptediepte krijgt, dan heb je het mis. Door de extreme vergroting en kleine scherpstelafstand is de scherptediepte bij eigenlijk elke diafragmawaarde enorm klein.

Bedenk ook dat je onderwerp zelf heel klein is. Want een onderwerp van 14.4mm is bij een vergroting van 2.5x op een fullframe sensor al beeldvullend. Bij een 5x vergroting kun je zelfs een onderwerp van 7.2mm al beeldvullend fotograferen.

Focus stacking

De Laowa 25mm heeft, door de extreme vergroting, een enorm kleine scherptediepte. Eigenlijk lukt het nauwelijks om een onderwerp wat iets dikker is dan een paar millimeter helemaal scherp te krijgen. De meest macrofotografen, waaronder ik, zoeken hun toevlucht in een techniek die ‘focus stacking’ heet.

Daarmee maak je een serie foto’s met gelijke belichting en scherptediepte alleen verleg je telkens het scherptepunt waardoor je je allemaal ‘plakjes scherpte’ krijgt. In de nabewerking (dat kan met Photoshop, maar er zijn ook special programma’s voor) voeg je deze beelden samen tot één beeld. Een mooie techniek die veel tijd kost en veel nabewerking. En je hebt een onderwerp nodig dat lang genoeg stil blijft zitten om jou de tijd te geven deze techniek toe te passen.

Effectief diafragma

Een groot nadeel van extreme vergroting is dat het effectieve diafragma behoorlijk op kan lopen. Dat betekent dat, bij dezelfde diafragmawaarde, de hoeveelheid licht bij grotere vergroting alsnog veel minder is dan bij lagere vergrotingen. Verder vergroten, bij gelijkblijvend diafragma, zal dus zorgen voor langere sluitertijden en dat gaat behoorlijk snel. Omdat je werkt met onderwerpen waarbij de minste beweging al zichtbaar is, zul je al snel werken met òf zeer hoge ISO-waarden of met de hulp van een (macro) flits of (LED) lamp om voldoende snelle sluitertijd te krijgen om bewegingsonscherpte te voorkomen. De effectieve diafragma opening kun je als volgt berekenen:

Effectief diafragma = f-getal x (vergroting + 1)

Voorbeeld: f/5.6 gedraagt zich bij 3.5x vergroting als 5.6 x (3.5 + 1) = 5.6 x 4.5 = 25.2

Je krijgt dan de volgende tabel met effectieve diafragma waarden:

Wat heeft de effectieve diafragmawaarde in praktijk voor invloed? Niets op de scherptediepte, die blijft afhankelijk van de werkelijke diafragmawaarde, maar wel op de hoeveelheid licht. Als je kijkt naar f/4.0 bij 4.5x vergroting dan zie je een effectief diafragma van f/22. Dat is maar liefst vijf stops minder licht! Die vijf stops zul je terugzien in je sluitertijd. Als bijvoorbeeld bij f/4.0 verder vergroot van 3.0x naar 4.5x dan zie je het effectieve diafragma oplopen van f/16 naar f/22, één volle stop. De sluitertijd zal halveren, puur ten gevolge van het verdere vergrotingseffect.

Kun je hier iets mee? Nee dat niet, het is een voldongen feit waar ook de lens niets aan kan doen. Werken met tussenringen heeft hetzelfde effect. Het is echter wel iets om rekening mee te houden, je hebt gewoon heel veel licht nodig! Je gaat het ook merken als je, zoals ik, het liefst door de zoeker van je camera kijkt. Verder vergroten maakt het beeld behoorlijk donker.

De praktijk in

Zo, einde van al het theoretische gedoe en aan de slag. Statief mee, macro focussing rail mee en op zoek naar hele kleine onderwerpen. Het werken met de Laowa 25mm kost enige oefening en ik merk dat ik graag met live view werk. Juist omdat het effectieve diafragma zo ver oploopt zie je op een gegeven moment niet veel meer door de zoeker. Live view heeft echter een belichtingssimulatie en corrigeert keurig het beeld voor het steeds minder wordende licht. Omdat ik heel precies scherp moet stellen is het prettig dat je niet in een donker gat zit te kijken. Mensen met een camera met focus peaking zijn ook in het voordeel. Focus peaking is dat de camera op het scherm precies laat zien waar het scherptepunt ligt.

Scherpstellen moet je altijd met de grootste diafragma opening doen, niet alleen zie je meer, maar dan heb je ook het werkelijke scherpstelpunt in plaats van ergens in het scherptedieptegebied. Daarna zet je de diafragmaring op de gewenste waarde en maak je de foto met de afstandsbediening om alle bewegingsonscherpte te voorkomen. Werk je niet met live view, dan is mirror lockup of de silent shutter aan te raden om trillingen in de camera te vermijden. Echt waar, iedere fractie van een millimeter die je beweegt ziet er door de zoeker uit als een orkaan!

Ondanks dat ik op statief werkte en geen trillingen had van de sluiter, werkte ik toch met een relatief hoge ISO-waarde om de bewegingsonscherpte van ieder miniem zuchtje wind te voorkomen.

Speciale LED-lamp

Wanneer je werkt met deze lens heb je gewoon heel veel licht nodig. Veel macrofotografen werken dan ook graag met een (macro)flits en speciaal daarom heeft Laowa een speciale LED ontwikkeld, de Laowa Front LED Ring Light 25mm f/2.8 2.5-5x die op de bajonet van deze lens komt. Deze LED-lamp wordt niet gevoed door batterijen maar door een USB-powerbank (niet meegeleverd), de kabel is wel meegeleverd. Hij geeft constant licht en is verder niet regelbaar. Het licht heeft een warme, gele kleur.

Laowa Macro Twin Flash KX-800

Niet speciaal voor de Laowa 25mm, maar wel bijzonder handig is de Laowa Macro Twin Flash KX-800. Deze macroflitser heeft drie armen met één LED-lamp (middelste arm) en twee flitskoppen (buitenste armen). Het fijne is de enorme flexibiliteit in combinatie met de regelbaarheid. Beide flitskoppen zijn onafhankelijk van elkaar in sterkte te variëren waardoor je een lichtrichting kunt simuleren. Ook kun je, als je handig bent, zelfs tegenlicht in combinatie met invullicht creëren. De LED-lamp is een extra licht dat je ook tijdens het scherpstellen aan kunt zetten om je onderwerp te verlichten voor perfecte compositie en scherpte. Omdat deze flitser zóveel licht geeft kun je met wat ervaring ook uit de hand fotograferen met de Laowa 25mm.

Mijn conclusie over de Laowa 25mm?

Dit keer geen technische test over flare en vignettering, want dit is voor deze lens gewoon niet zo heel relevant. Wat wel belangrijk is, zijn scherpte en contrast. En dat doet deze, geheel in lijn met de overige Laowa lenzen, uitmuntend. De scherpte is waanzinnig en contrast en kleur prachtig. Net als de foto’s van de overigens Laowa lenzen hebben foto’s van de 25mm geen bijzondere nabewerking nodig. De beeldkwaliteit is zoals je mag verwachten van Laowa.

Ook de bouw en bediening zijn bijzonder goed. De lens is stevig, goed gebouwd en kan tegen een stootje. Een lensdop van metaal met bajonet sluiting is iets wat meer lenzen mogen hebben wat mij betreft: die gaan niet stuk en raken veel minder makkelijk kwijt. De ringen voor vergroting en diafragma zijn stevig en soepel. Kortom, niets op aan te merken.

Wat deze lens echter moeilijk maakt is dat het gewoon een lastige lens is. Je moet er echt mee leren werken en dat is iets voor de meer gevorderde macrofotograaf. Een handmatig diafragma, weinig licht door groot effectief diafragma, extreem kleine scherptediepte, scherpstellen met focussing rail en lens naar achteren halen bij grotere vergroting... Voor grotere scherptediepte moet je al snel toevlucht nemen in de techniek van focus stacking. Ook moet je onderwerp lang genoeg stilzitten en is ieder zuchtje wind een draak. Al met al een lens waar je veel ervaring mee moet opdoen voor je er goed mee kan werken. Het objectief is een aanvulling op je macro lens en zeker geen vervanging.

Maar áls je ermee kunt werken en het lukt…, dan maak je foto’s die je nog nooit eerder gemaakt hebt. Je laat een stuk natuur zien dat niemand kent en je ziet details die je niet voor mogelijk hield. Een compleet nieuwe wereld gaat voor je open! Vind je het leuk om nog meer te zien? Kijk dan mijn video over deze bijzondere lens!

Pluspunten

Zeer degelijke bouw
Klein maar stevig ontwerp
Je eigen microscoop
Eenvoudige bediening
Uitstekende beeldkwaliteit: scherpte, kleur en contrast
Extreme vergrotingen
Aanvulling op je normale macrolens
Speciale LED ring light te koop
Speciale statiefgondel met Arca Siwss koppeling
Leverbaar in veel verschillende mounts

Minpunten

Niet makkelijk, je moet er echt mee leren werken
Uit de hand fotograferen is eigenlijk niet te doen
2.5x is al enorm vergroot, veel onderwerpen zijn niet beeldvullend te fotograferen
Handmatige scherpstelling door naar voren en achteren te bewegen
Groot effectief diafragma, je hebt heel veel licht nodig
Extreem kleine scherptedieptes

Bekijk de Laowa Venus 25mm f/2.8 2.5-5X Ultra-Macro lens