Portretfotografie..., van pasfoto tot poster

Jacco van de Kuilen

7 jaar geleden

Portretfotografie is de meest omvattende tak binnen de fotografie. Een tak die uitwaaiert over een breed spectrum van interpretaties, emoties en persoonlijke beleving. Ook daarbinnen ligt weer een uitdaging voor de fotograaf. Wil de geportretteerde zichzelf optimaal in beeld zien of gaat het om een versterkte boodschap? Portretten vertellen ook iets over de fotograaf zelf. Een mooi portret komt voort uit zijn of haar passie en vakmanschap. Dus uit het hart, afgezien van eventuele hulpmiddelen waarmee het resultaat tot stand is gekomen. Een “kloppend” portret, gelukt omdat alles samenvalt bij de maker en diens visie.

De mens voor de lens

En geloof me, dat valt niet altijd mee! Het liefst zou ik al m’n portretten maken bij een goud-geel avondzonnetje, een warme zomerbries en vooral zonder pottenkijkers. Optioneel gesteld dat de geportretteerde minstens 20 jaar jonger is en haar bambi-ogen schalks in de lens turen. Vanzelfsprekend met de Caraïbische Bahama’s als ultiem decor. Bij gebrek aan dit soort omstandigheden en voornamelijk opdrachtgevers heb ik regelmatig toch de mens voor de lens. In combinatie met een motor of auto, óf in bruidskleding. Ten allen tijde en bij de gegeven omstandigheden een regelrechte uitdaging.

Neem de tijd

Ga met portretten nooit gelijk aan de slag met fotograferen, want dat maakt de geportretteerde onrustig. Vaak laat ik m’n apparatuur in de auto liggen en stel mezelf eerst even voor. Gewoon even babbelen met een kop koffie of zo erbij. Iemand die gefotografeerd gaat worden vindt het namelijk uitermate hinderlijk als de fotograaf alleen met apparatuur bezig is en pas aandacht vanachter de camera geeft. Wek vooral niet de indruk dat je haast hebt, want dat werkt averechts. Bekijk de omstandigheden waar je gaat fotograferen en interpreteer wat je daar van meeneemt in de foto. Maak een draaiboekje. Neem de tijd, kijk rond, vraag na. Hiermee breng je jezelf al in een fotoflow.

Ik hou niet op papier

Dikwijls moeten portretten onder tijdsdruk geschoten worden. En toch wordt er kwaliteit verwacht van de fotograaf. Driekwart van de kerels roept trouwens clichématig dat ze niet fotogeniek zijn. ‘Inderdaad, dat zie ik nu ook, maar ik ga toch m’n best voor je doen!' Dat is steevast m’n repliek. Altijd met een glimlach en het ijs is dan meteen gebroken. Als de geportretteerde merkt dat je je best voor hem doet, dan krijg je dat in bijna alle gevallen terug. ‘Ik heb eigenlijk geen tijd’ is een bekend argument en dé valkuil waar je als fotograaf in kan tuimelen. Als iemand maar 5 minuten heeft ga je natuurlijk geen half uur afdwingen. Maar in tijdsgebrek doe je concessies als fotograaf, dus in kwaliteit. Meestal is dat tijdsgebrek van geportretteerden een dekmantel voor hun onwil om voor de camera te verschijnen. Besef als fotograaf dat iedereen eigenlijk op een gezonde manier ijdel is. Prik dus door het afstandelijke heen. Een mooi portret siert vaak voor lang. Op papier en onderhuids.

Uit het leven

Een fotoshoot met model of figurante. En dit heb ik al 5000 keer gehoord van passanten. “Fotograaf, maak je ook naaktfoto’s? Ha, ha”. Mijn antwoord..., “Zeker, je vrouw is pas nog langs geweest. Je moest de groeten nog van d’r hebben”. Stilte verzekerd.

Tips ter ondersteuning van een portret maken

• Gebruik een telelens van 85mm t/m 200mm
• Maak de opnames verticaal ofwel staand
• Kantel de camera een klein beetje, hierdoor ontstaat een diagonale lijn
• Maak portretten op gelijke ooghoogte, dus ga voor kinderen op de knieën
• Zet de geportretteerde half in het tegenlicht of in geheel tegenlicht met zacht licht
• Diafragmeer niet teveel, dit is uiteraard afhankelijk van het gebruikte aantal millimeters
• Let op de positie van de handen van de geportretteerde, geef die een functie
• Er moet niet teveel oogwit zichtbaar zijn als de geportretteerde wegkijkt
• Maak belichtingscorrecties als het gelaat van de geportretteerde erg licht of donker is
• Houd rekening met de kleurtemperatuur, dus de omstandigheden
• Een reflectiescherm in wit/goud of wit/zilver is een uitstekend hulpmiddel bij tegenlicht
• Laat je model geen vette make-up gebruiken
• Flits vanaf een andere hoek met een radiografisch bestuurde flitser
• Fotografie is niet alleen de kunst van het in beeld brengen, maar ook van het weglaten. Concentreer je dus ook op het uit beeld laten van storende elementen die de foto afbreuk
• Gebruik een spiegel om het tegenlicht te minimaliseren, een klein spiegeltje geeft zelfs een verrassend effect

Ook leuk voor portretfotografie

Oefen met het schieten van portretten bij bekenden. Laat ze op de camera meekijken wat je maakt. Vraag wat ze zelf leuk vinden. Achtergronden zoals oude fabrieken, herfstbladeren en strand zijn uitstekende locaties. Maak gebruik van de diepte op boslaantjes. Hout doet het als achtergrond doorgaans veel beter op de foto dan baksteen. Of laat de geportretteerde een spiegel vasthouden of daarin poseren. De dieptewerking hiervan is vaak verbluffend bij gebrek aan een grote(re) ruimte. Bomen zonder bladeren ogen nogal doods, maar riet langs het water geeft weer een fraaie neutrale achtergrond. Denk goed na over de locatie waar u gaat fotograferen, immers is dat reeds het halve werk.

Neem vooral de tijd voor leuke en fraaie portretten. De nabewerking in bijvoorbeeld Photoshop, Lightroom en Color Efex Pro 4 maken het eindresultaat compleet. Juist met nabewerkingsprogramma’s kunnen verbluffend mooie zwart-wit resultaten behaald worden. De creatieve wegen in de portretfotografie zijn eindeloos. De meeste paden hiervan beginnen gewoon bij u thuis.