Zo fotografeer je wintervogels in Nederland

5 jaar geleden

We kennen allerhande liedjes over voorjaar en zomer waarin vogels worden genoemd als de zwaluw, koekoek en wielewaal. Er zijn echter ook soorten die zich prima in ons koude kikkerlandje thuis voelen tijdens de wintermaanden.

Baardmannetjes

Zo is er bijvoorbeeld het baardmannetje, die overigens beter "snor-mannetje" had geheten, omdat de mannetjes een snor-achtige zwarte flap aan hun kop hebben hangen. Het baardmannetje is een bijzonder vogeltje die je het hele jaar door kan zien. Tijdens de wintermaanden is hij net wat beter te fotograferen. De reden hiervoor is zijn spijsvertering. Gedurende de zomermaanden leeft het baardmannetje vooral van insecten, maar in de wintermaanden zijn die schaars en zal het baardmannetje na een week met vorst zijn spijsvertering aanpassen. In de wintermaanden leeft het baardmannetje namelijk van de zaden van rietstengels en op windstille dagen zijn ze daarin prachtig te fotograferen.

Dat omwisselen van de spijsvertering gaat echter niet vanzelf en is gelijk een goede indicator waar deze mooie vogels te vinden zijn. Om de spijsvertering op gang te brengen eten ze telkens een klein beetje zand zodat hun maag went aan het eten van ander voedsel. Je kunt baardmannetjes dus het beste vinden in grote rietgebieden met zandpaadjes er omheen zoals bijvoorbeeld rondom het Lauwersmeer, de Oostvaardersplassen of de Rietputten.

Een zoektocht

De baarmannetjes kun je het best vinden met je oren. Dat klinkt een beetje vreemd, maar ze hebben een heel kenmerkend geluid dat klinkt als rinkelende belletjes. Kies daarnaast een locatie waar de rietpluimen mooi vrij uitsteken zodat je de baardmannetjes er goed op kunt zetten. Let daarbij wel op dat er een mooi verloop zit in je achtergrond zodat de foto net wat meer aanspreekt. Bepaal van te voren je standpunt door je statief op de juiste hoogte te plaatsen.

Roerdompen

Ook de roerdomp komt tevoorschijn zodra er een stevige laag ijs op het water ligt. De rest van het jaar vind hij zijn voedsel wel in het rietgebied waar hij vanwege zijn goede camouflage nauwelijks te spotten is. Na een week vorst komen de roerdompen langzaam het rietgebied uit om voedsel te zoeken langs de rietkragen waar vaak nog een kleine opening in het ijs te vinden is.

Het voordeel van roerdompen fotograferen is dat ze volledig op hun camouflage vertrouwen en daardoor goed te benaderen zijn. Vaak gaan ze in hun kenmerkende "paalhouding" staan waardoor ze nog meer in het riet opgaan en nog enkel door een getraind oog zijn waar te nemen.

Grote zilverreigers

Een andere soort die goed te fotograferen is tijdens vorstperiodes is de grote zilverreiger. Deze soort neemt de laatste jaren in aantallen toe en is het hele jaar actief in onze polders. Zodra de vorst komt is hij een stuk makkelijker te benaderen. Grote zilverreigers maken gebruik van roestplaatsen waar ze ‘s nachts in grote groepen overnachten. Gedurende het blauwe uurtje zijn ze talrijk te vinden rondom deze roestplaatsen en kun je door gebruik te maken van wat langere sluitertijden vaak tot verrassende resultaten komen.

De kenmerkende "oude-mannetjes-houding" is op dit soort momenten iets wat je zeker vast moet leggen om het verhaal van deze soort te vertellen. Je spendeert al snel enkele uren op dit soort locaties alvorens er actie is vast te leggen, zorg daarom dat je warm gekleed bent en een camping matrasje mee hebt om op te liggen. Zo sta je niet in direct contact met de koude grond en krijg je toch een mooi laag standpunt.

In de loop van de ochtend trekken grote zilverreigers weg van hun roestplaatsen en vliegen ze richting kleine slootjes in de omgeving op zoek naar voedsel. Dit is een uitgelezen kans ze van wat dichterbij te fotograferen waarbij kop portretten met een telelens van 400mm of langer prima mogelijk zijn.

Wanneer je een wit onderwerp tegen een witte besneeuwde achtergrond fotografeert, houd er dan rekening mee dat je camera geneigd is om te gaan onderbelichten vanwege het vele wit. De camera wil immers alles naar neutraal grijs omzetten. Je zal in deze situatie iets moeten overbelichten om de juiste balans te vinden.

De waterral

De volgende soort die zich goed laat zien in de wintermaanden is de waterral. Een schuwe watervogel die naast schuw ook nog eens razendsnel is. Met vorst en kou gedraagt de waterral zich gelukkig iets geduldiger en is in veel gevallen fraai te fotograferen tegen een winterse achtergrond.

Zet het onderwerp ruim in beeld

De overeenkomst tussen alle genoemde soorten is dat ze zich ophouden rondom water en rietgebieden. Je hoeft er dus vaak niet ver voor te reizen om ze te zien en je kunt met het nodige geduld op één dag alle vier de soorten vastleggen in een plas, dras of polder gebied. Neem je onderwerp daarbij gerust eens wat ruimer in beeld. We zijn soms geneigd ons onderwerp zeer krap te kaderen terwijl juist in de wintermaanden de details als een vleugje rijp of een dun laagje ijs op het water je foto net wat interessanter kunnen maken.

Naast de bovengenoemde soorten zijn er in ons land nog veel meer watervogels te vinden die actief zijn in de wintermaanden. Velen van hen migreren speciaal naar de lage landen om hier te overwinteren. Zo zijn er in onze slootjes tijdens de winter onder andere de wintertaling, smient, slobeend, krakeend, pijlstaart en brilduiker te vinden en ook die soorten zijn allen bijzonder fotogeniek.

Hoe fotografeer je de wintervogels?

Maar hoe fotografeer je die winterse soorten nu het best? Maak bijvoorbeeld eens gebruik van de winterse omstandigheden om je onderwerp in te “verstoppen”. Dikke lagen sneeuw in de voor- en achtergrond kunnen een intrigerend zoekplaatje opleveren waarin je onderwerp verstopt zit. Het eindresultaat is vaak een minimalistisch beeld dat niet naar ieders smaak is, maar wel een beeld waar je oog telkens weer overheen gaat op zoek naar dat ene kleine detail.

Fotograferen wanneer er slechts een klein laagje sneeuw of rijp ligt levert vaak al foto’s op die de winterse sfeer uitademen.

Probeer eens een zwart-wit omzettingen

Het vele winterse wit of juist witte onderwerpen zoals de grote zilverreiger kunnen je een goed uitgangspunt geven om je foto naar zwart-wit om te zetten. In veel gevallen versterkt dit het melancholische gevoel dat een foto uitstraalt in dat soort weersomstandigheden. Het verlegt de focus naar je onderwerp in plaats van naar de achtergrond. Storende elementen of grote kleurafwijkingen in je foto ben je op die manier direct kwijt.

Extreem weer

Maak daarnaast gebruik van extremere winterse weersomstandigheden. Het kan beangstigend overkomen om je dure apparatuur mee te nemen in een flinke sneeuwstorm, maar de resultaten kunnen zeer bevredigend zijn. Zorg er uiteraard wel voor dat je alles goed beschermd met een regenhoes of een laag neopreen. Mocht je tussentijds naar binnen toe gaan dan zal je lens beslaan en dit kost veel extra tijd. Om dit te voorkomen kun je jouw materiaal wanneer je naar binnen gaat in een koelbox of koelzak leggen met koelelementen. Zo blijft het koud en zullen je lenzen niet beslaan.

Ga vroeg op pad

Wanneer de zon 's ochtends laag aan de horizon staat krijg je een fraaie belichting. Zorg dat je op de juiste tijden op pad bent en maak gebruik van het mooiste licht om de vogels te fotograferen. Je zult zien dat de dieren in die late namiddag ook vaker actief zijn om nog net een glimp van de warmte van de ondergaande zon op te kunnen vangen.

Wees klaar voor 'het moment'

In dit geval maakte ik een foto van een roerdomp die door het dunne laagje ijs heen zakte tijdens het foerageren. Op die momenten moet je sluitertijd snel genoeg zijn om de actie vast te leggen zonder bewegingsonscherpte. Hanteer een sluitertijd van rond 1/750e seconde voor snelle bewegingen en 1/1000e seconde voor een vogel die opvliegt.

Welk objectief?

Qua materialen heb je voor vogelfotografie in het algemeen een telelens nodig die een bereik heeft van 400mm of langer. Je kunt gebruik maken van kwaliteitsglas zoals een 500mm f/4.0 of een 600mm f/4.0, maar die hebben prijskaartjes die niet voor iedereen zijn weggelegd. Gelukkig zijn er vandaag de dag goede alternatieven die ook nog eens kunnen zoomen. Hierdoor heb je meer creatieve vrijheid om te kaderen:

Vergeet je statief niet

Een stevig statief mag ook niet ontbreken, want als je met zware telelenzen werkt dan is uit de hand fotograferen not-done. Mijn persoonlijke voorkeur gaat uit naar een stevig Gitzo statief zoals het Gitzo GT4553S statief. Dit statief is mooi laag te gebruiken door het gebrek aan een middenzuil en gaat daarnaast een leven lang mee. Bij voorkeur gebruik ik dit statief met een vloeistofkop van het merk Sachtler.

Vogelfotografie workshop

Al met al zijn er voldoende vogels te vinden die in de wintermaanden goed te fotograferen zijn in onze lage landen. Kennis van het onderwerp en de omgeving zijn daarbij wel essentieel en leveren al snel betere resultaten op. Wil je graag eens mee op pad voor een prive workshop om bovengenoemde vogelsoorten te fotograferen, neem dan even een kijkje op mijn website.

Zo fotografeer je wintervogels in Nederland

Baardmannetjes

Een zoektocht

Roerdompen

Grote zilverreigers

De waterral

Zet het onderwerp ruim in beeld

Hoe fotografeer je de wintervogels?

Probeer eens een zwart-wit omzettingen

Extreem weer

Ga vroeg op pad

Wees klaar voor 'het moment'

Welk objectief?

Vergeet je statief niet

Vogelfotografie workshop

Auteur

Jeroen Stel

Meest recente berichten

Populaire auteurs

Zo fotografeer je wintervogels in Nederland

Baardmannetjes

Een zoektocht

Roerdompen

Grote zilverreigers

De waterral

Zet het onderwerp ruim in beeld

Hoe fotografeer je de wintervogels?

Probeer eens een zwart-wit omzettingen

Extreem weer

Ga vroeg op pad

Wees klaar voor 'het moment'

Welk objectief?

Vergeet je statief niet

Vogelfotografie workshop

Bekijk ook

Zo maak je natuurlijke foto's in de dierentuin

Vogels fotograferen met een schommelkop

Auteur

Jeroen Stel

Meest recente berichten

Populaire auteurs

Blijf op de hoogte