Zo fotografeer je roofvogels en uilen!

Jessica Blokland

4 jaar geleden

Roofvogels spreken tot de verbeelding. De krachtige vleugelslag, de norse blik, het imposante voorkomen en het feit dat ze aan de top van de voedselketen staan maakt ze de heersers van het luchtruim. Geen wonder dus dat menig fotograaf ze maar wat graag op de gevoelige plaat vastlegt, maar hoe kun je dat het beste aanpakken? Lees mijn 10 tips!

Tip 1: Gebruik een telelens of veel zoom

Ik denk dat we het allemaal zullen herkennen, die onverschrokken buizerd die op dat mooie fotogenieke plekje zit en altijd precies lijkt weg te vliegen wanneer je in de buurt stopt en de camera op hem richt. Door een wat groter formaat teleobjectief of camera met flink wat zoom te gebruiken kun je wat meer afstand bewaren. Hierdoor blijft de vogel hoogstwaarschijnlijk iets langer zitten. Bij het fotograferen van vogels in de vrije natuur zul je al snel 300mm nodig hebben en het liefst nog meer wanneer je het dier wat groter in beeld wilt krijgen. Zo’n objectief wordt na een tijdje best zwaar. Een stevig statief of monopod is dus geen overbodige luxe.

Tip 2: Geduld is een schone zaak

Met een flinke dosis geduld en de juiste camouflage kun je ook wachten tot het dier wat dichterbij komt. Houd er rekening mee dat een zeearend met gemak vier uur op hetzelfde plekje in een hoge boom kan zitten voordat hij weer een keer een nieuwe ronde gaat maken of zich zelfs helemaal niet laat zien. Het kan dus zomaar voorkomen dat er uren of zelf dagen verstrijken zonder dat je met een geweldige foto thuiskomt. Wanneer de vogel dan ten tonele verschijnt en je dat ene shot, wat je in je hoofd had, kunt maken is alles het dubbel en dwars waard geweest. Daarnaast heb je af en toe een ook gewoon een beetje geluk nodig...

Tip 3: Verdiep je in de vogels

Wil je roofvogels fotograferen, maar weet je niet goed waar je bepaalde soorten kunt vinden? Vaak hoef je er niet heel ver voor van huis te gaan, zelfs in de stad zijn roofvogels te vinden. Via internet kun je veel te weten komen over de leefomgeving en het gedrag. Door je hier in te verdiepen maak je het jezelf al gemakkelijker om ze te vinden en te fotograferen. Voorbeeld; een roofvogel zit op een tak in een boom, hij schudt zijn veren een beetje recht en poept… Niets speciaals zul je misschien denken, maar vaak is dit een teken dat de vogel zich klaarmaakt voor vertrek. Als je hier op in kunt spelen door alvast scherp te stellen of je instellingen te checken maakt dat het fotograferen wat eenvoudiger. Ga eens op pad met een boswachter of meld je aan voor een vogelexcursie. De begeleiders kunnen je veel vertellen en je komt op plaatsten die anders misschien niet toegankelijk zijn.

Tip 4: Bezoek een hut of koop een schuiltent

Heb je niet dagen de tijd om in de vrije natuur door te brengen of wat minder geduld maar wil je wel roofvogels van dichtbij fotograferen dan zijn er gelukkig nog een paar opties.

Zo kun je op diverse plaatsen in Nederland, en daarbuiten, schuilhutten bezoeken die speciaal ingericht zijn om vanuit te fotograferen. Je zal er alsnog wel een aantal uurtjes voor stil moet zitten, dus enige vorm van geduld zal je ook hier moeten hebben. In een foto hut fotografeer je meestal vanaf een grondstatief of slider waarop je een statiefhoofd kunt bevestigen. Of je gebruikt een rijstzak. De meeste opstellingen voor de hut zijn zo ingericht dat je met objectieven met een brandpuntafstand vanaf 300mm de mooiste detail beelden kunt schieten. Heb je een objectief met een kortere brandpuntsafstand? Dan zul je de vogel wat minder vaak prominent in beeld krijgen.

Bij veel van deze fotohutten zijn roofvogels zoals de buizerd en sperwer geen ongebruikelijke soorten, maar dat wil niet zeggen dat ze altijd aanwezig zijn. Om de kans te vergroten bieden sommige verhuurders de optie om een prooi, meestal in de vorm van een dode duif, voor de hut neer te leggen. Een roofvogel is een opportunist en ziet zo’n prooi als een makkelijk maaltje. Neem echter nooit zelf zonder overleg met de eigenaar van de schuilhut een prooidier mee!

Er zijn ook mobiele schuilhutjes te koop. Dit zijn kleine opvouwbare tentjes voorzien van een camouflageprint en kijkgaten waardoor je je lens kunt steken. Je kunt er, afhankelijk van de afmetingen, met één of twee personen gebruik van maken. Ze worden meestal geleverd met tas waardoor je ze eenvoudig mee kunt nemen. Op deze manier kan je op een door jou gekozen plaats een privé schuilhut creëren. Een bijkomend voordeel is dat je uit de wind en droog zit!

Tip 5: Gebruik een teleconverter

Een goed teleobjectief is niet goedkoop. Heb je te maken met een wat krapper budget maar heb je wel een lichtsterk objectief, zoals bijvoorbeeld een 70-200mm f/2.8, dan kan je er voor kiezen om te werken met een teleconverter. Deze speciale tussenringen kosten een fractie van de prijs van een teleobjectief. Met een teleconverter verleng je als het ware het brandpuntafstand van je lens met een bepaalde factor. Houd er wel rekening mee dat je een aantal stops licht verliest bij het gebruik van een converter.

Een voorbeeld; stel je koppelt een converter van 2.0x aan de 70-200mm. Het zoombereik wordt hierdoor twee keer zo groot. In feite beschik je dan over een 140-400mm, maar je verliest ook twee stops aan licht. Het grootst mogelijke diafragma van f/2.8 zal naar f/5.6 verschuiven. De sensor van de camera krijgt wat minder licht binnen. Het kan ook voorkomen dat de camera iets trager reageert dan anders. En wanneer je een teleconverter gebruikt op een niet lichtsterk objectief, kan het zijn dat de autofocus niet goed meer werkt. Laat je daarom altijd goed adviseren of een teleconverter geschikt is voor gebruik met jouw objectief en camera. Ga je toch liever voor een langer objectief maar heb je geen grote beurs? Dan kun je eens naar een tweedehands lens kijken.

Bekijk alle converters

Tip 6: Oefen in de dierentuin

Ook in wildparken en dierentuinen kom je roofvogels tegen. Het zijn vaak de soorten die in ons land niet in de vrije natuur voorkomen, denk hierbij aan imposante arenden, grote gieren en diverse soorten uilen. Over het algemeen zijn de verblijven daar niet zo ingericht dat je totaalopnames van het dier kunt maken met een mooie, natuurlijk ogende achtergrond. Maar het is vaak wel mogelijk om close-up foto’s van een vogel te maken. In sommige parken worden er roofvogelshows gegeven. Een roofvogel in het wild blijft natuurlijk leuker, maar zo kun je wel lekker oefenen en het kan ook best leuke plaatjes opleveren!

Tip 7: Fotografeer door gaas

Je hebt er bijna altijd te maken... Netten en gaas kunnen een lelijke aftekeningen in de voor- en achtergrond geven. Om de aftekeningen van het gaas op de voorgrond te vermijden kun je het best je objectief tegen het gaas plaatsen (net als wanneer er een ruit tussen het dier en de camera zit). Let wel op en doe dit niet wanneer er stroom op het gaas staat! Behalve dat je jezelf kunt verwonden, zal je camera er niet van opknappen. Om het gaas op de achtergrond te laten weg vallen stel je een zo groot mogelijk diafragma in. Hoe verder het dier van de afrastering af zit, hoe beter je het kunt verdoezelen.

Tip 8: Bezoek workshops

Tegenwoordig bestaan er roofvogelfotografie workshops. Deze workshops zijn speciaal gericht op het fotograferen van roofvogels en uilen en vinden meestal plaats bij een valkenier onder begeleiding van een ervaren fotograaf. Een valkenier houdt roofvogels en uilen in volières en traint de dieren van jongs af aan om ze van punt A naar punt B te laten vliegen in ruil voor een beloning. Ze zijn goed gewend aan mensen. Terwijl de valkenier de vogel laat vliegen geeft de begeleidende fotograaf tips en instructies om je camera op de juiste manier in te stellen. Een workshop beslaat een dag en bestaat meestal uit drie delen. Een theoretisch gedeelte, waarin de instellingen van de camera aan bod komen, een gedeelte waarin "portretfoto’s" van de vogels gemaakt kunnen worden en het derde deel focust zich op het nemen van vluchtfoto’s.

Tip 9: Let op je instellingen

Wanneer je een roofvogel tijdens de vlucht op de foto wilt zetten gebruik je daarbij andere instellingen dan bij een vogel die stil zit. Ik hanteer zelf meestal een sluitertijd van 1/1000e of hoger, afhankelijk van de snelheid van de vogel en de lichtomstandigheden. Een zeearend heeft bijvoorbeeld een tragere vleugelslag in vergeljiking met een torenvalk. Voor de zeearend zou ik een relatief langere sluitertijd gebruiken dan met de torenvalk.

Neem de foto bij voorkeur van de voorkant of zijkant van de vogel en probeer het oog (scherp) in beeld te krijgen. Ook hierbij kun je natuurlijk volop experimenteren. Wil je de vogel van vleugelpunt tot vleugelpunt scherp hebben of juist niet? Enige onscherpte in de vleugels suggereert beweging en kan je beeld net dat beetje meer geven. Let er dan wel op dat de kop scherp is.

Tip 10: Ken je camera

Het klinkt heel cliché, maar het is waarschijnlijk de belangrijkste tip van allemaal. Ken je camera! Wanneer je in het veld bent kunnen de omstandigheden snel veranderen. Denk aan het licht, maar ook aan het opvliegen van een vogel. Wanneer je dan eerst nog op je gemak de juiste knoppen moet zoeken is de vogel gegarandeerd gevlogen. Het is belangrijk dat je snel kunt schakelen tussen je instellingen en weet wat ze doen!

Wat gebruik ik bij het fotograferen?

Camera’s

• Nikon D500 met batterygrip
• Nikon D810 met batterygrip

Objectieven en converters

• Nikkor 200-500mm f/5.6E ED VR objectief
• Sigma 70-200mm F/2.8 DG EX HSM objectief
• Sigma TC-2001 2.0x converter

Accessoires

• Sirui monopod
• Sirui K-20x balhoofd
• Sirui R-3203 statief
• Benro GH2 gimbal swing
• Carryspeed Pro Mark III draagriem
• Extra geheugenkaarten
• Extra batterijen
• Regenhoes
• Lensdoekje