Tien tips voor HDR-foto's

Francis de Beus

7 jaar geleden

Ik loop al heel wat jaren mee op het internet. Al in 1995 was ik actief en was veelvuldig te vinden in chatrooms, IRC kanalen, ICQ, messenger, Microsoft groups en een hele verzameling andere chatprogramma’s en forums die in de loop der jaren zijn gekomen en gegaan. Het was mij al vrij snel duidelijk dat bepaalde onderwerpen binnen no time een fikse discussie opleverden op deze verzamelplaatsen van verschillende meningen. Als je de poppen aan het dansen wilde hebben hoefde je niets anders te doen dan een boude uitspraak over religie of politiek te doen en je kon rustig onderuit zakken en de popcorn erbij pakken. Vuurwerk gegarandeerd!

Omdat niets menselijks ons vreemd is hebben wij fotografen ook een aantal van dit soort onderwerpen die gegarandeerd voor vuurwerk zorgen op forums en in groepen. Vraag maar eens of een UV-filter nut heeft, of dat je in RAW of JPEG moet schieten. HDR-foto’s zijn ook zo’n geliefd onderwerp. Sinds het een aantal jaren geleden de trend was om helemaal los te gaan met de bewerking (tonemapping) kleeft er een behoorlijk stigma aan de HDR. Alleen bij het woord HDR beginnen sommige fotografen al te schuimbekken en draaien de ogen naar achter in de oogkassen. Toch is er meer te bereiken met HDR dan de oververzadigde, supercontrastrijke en vol met halo gepimpte foto’s waar veel mensen zo allergisch voor zijn.

Misschien moeten we eerst eens kijken naar waar HDR voor staat. HDR is een afkorting van High Dynamic Range. Een hoog dynamisch bereik dus. Het dynamisch bereik is het gebied tussen licht en donker dat de sensor van je camera kan registreren. Onze ogen hebben een veel hoger dynamisch bereik dan een camerasensor. Kijk maar eens naar een zonsopgang. Je kunt met je ogen prima de lucht in zijn volle glorie waarnemen met daarbij de voorgrond in al zijn details. Pak de camera erbij en het verhaal wordt een stuk lastiger.

Door het kleinere dynamische bereik van een camera sensor is het meestal onmogelijk om dit in één keer vast te leggen. Op het moment dat de voorgrond juist belicht is zit je met een overbelichte lucht of vice versa. Door middel van HDR kunnen we het bereik zover oprekken dat alle delen van de foto voldoende doortekend zijn en voldoende details bevatten. Hierdoor hoef je minder hooglichten terug te halen en minder schaduwen op te lichten en dat scheelt weer in de ruis. Dit doen we door meerdere belichtingen samen te voegen, waarbij elke belichting een specifiek deel van de foto juist heeft belicht.

Veelal wordt dit gedaan door eerst de foto uit te lichten zoals je dat normaal zou doen, om vervolgens twee of meer foto’s extra te schieten. Eén overbelicht om de details in de schaduwgebieden goed weer te geven, en vervolgens een tweede die je onderbelicht om details in de lichte delen te pakken. Sommige camera’s kunnen dit zelfs voor je doen door middel van Auto Exposure Bracketing, het zogenaamde belichtingstrapje. Je stelt zelf alleen de gewone belichting in en vervolgens neemt de camera een aantal extra foto’s met een bepaalde hoeveelheid stops tussen elke belichting. Dit kun je meestal zelf instellen. HDR heeft best veel voordelen dus, en met een beetje voorbereiding kun je zelf ook aan de slag met HDR fotografie. Hier volgen tien tips om in no time een mooie HDR te kunnen maken.

1: Is het nodig om een HDR te maken?

Bedenk van te voren of je überhaupt een HDR moet maken. Als het dynamisch bereik van je sensor groot genoeg is, of de omstandigheden er niet naar zijn, bespaar je dan de moeite. Check je histogram. Als alles netjes binnen je histogram valt heb je hoogstwaarschijnlijk geen HDR nodig.

2: Gebruik een statief als het kan

Tijdens het maken van de HDR worden de belichtingen over elkaar gelegd en uitgelijnd. Perfect uitgelijnde foto’s geven het scherpste eindresultaat. Schiet je uit de hand, gebruik dan met zo snel mogelijke sluitertijden en het liefst met Auto Exposure Bracketing om zoveel mogelijk bewegingen uit te sluiten.

3: Combineer meerdere echte foto's

Haal niet één foto door je software en roep dat het een HDR foto is. het hele idee achter HDR is om door meerdere belichtingen extra data te verzamelen om uiteindelijk een foto te genereren die meer data bevat dan je camera ooit had kunnen registreren. Dus ook softwarematig een foto onder- en overbelichten en deze daarna samen te voegen is geen HDR!

4: Gebruik van software

Kijk goed welke software je wilt gebruiken. Adobe Photoshop en Lightroom kunnen beiden HDR foto’s maken uit meerdere belichtingen. Dit zijn kale HDR foto’s zonder enige tonemapping achteraf. Je kunt dus alle kleurverzadiging, verscherping, contrasten en dergelijke zelf aanpassen. Dit zorgt meestal voor vrij natuurlijke foto’s. Programma’s als Photomatix en Nik HDR Efex Pro voegen al direct bij het maken een sausje toe en lenen zich vaak voor een wat meer dramatische look. Zeker hier is het een kwestie van persoonlijke smaak.

5: Fotograferen in RAW of JPEG?

Schiet bij voorkeur in RAW. Je wilt zoveel mogelijk data verzamelen, en aangezien RAW veel meer data bevat dan JPEG is de keuze niet zo moeilijk.

6: De ISO-waarde

Houd je ISO laag. HDR bewerkingen kunnen soms wat ruis introduceren, NIK HDR Efex Pro is daar een voorbeeld van, dus begin met zo min mogelijk ruis in de basisfoto’s. Soms ontkom je er niet aan de ISO omhoog te gooien om een voldoende snelle sluitertijd te creëren, zeker als je uit de hand schiet (zie punt 2).

7: Instellingen van de camera

Regel je belichting met de sluitertijd en niet met je diafragma. De scherptediepte moet in alle foto’s gelijk zijn. Anders is de kans groot dat er tijdens het samenvoegen vreemde plekken ontstaan qua scherpte of halos.

8: Less is more

Het is vrij makkelijk, zeker in Photomatix, HDR Efex Pro en vergelijkbare software alle schuiven naar rechts te gooien. Meestal eindig je dan met de sterk overbewerkte foto waar HDR zijn “slechte” naam aan te danken heeft.

9: Oefenen, oefenen, oefenen

En als je dat hebt gedaan nog meer oefenen. Hoe vaker je het probeert hoe sneller je in kunt schatten of je HDR nodig hebt, hoeveel belichtingen, hoeveel stops uit elkaar.

10: Foto's op internet plaatsen

Als je je werk op Facebook zet of op fotografieforums, vermeld dan expliciet dat het om een HDR gaat. Pak een koud drankje en een zak popcorn erbij en zak lekker onderuit voor de "vuurwerkshow".