Schaatswedstrijden fotograferen

Marco Lubbers

6 jaar geleden

Ik heb mijn hele jeugd op het ijs gestaan. Ik droomde ervan om olympisch kampioen te worden. Ik had talent, maar net niet genoeg om het tot profschaatser te schoppen. Sindsdien sta ik vooral langs de ijsbaan om de sport, die zich zo in mijn hart genesteld heeft, in beeld te brengen. Dat is minder makkelijk dan het lijkt. Sportfotografie is – woordgrap-alarm – een heel eigen tak van sport.

Goed voorbereiden

Voor het maken van een goede sportfoto is een goede voorbereiding onmisbaar. Het belangrijkste? De plaats waar je gaat staan. Ondanks dat er tegenwoordig veel goede camera’s zijn en je vaak een scherpe foto kunt hebben, is je positie op het juiste moment nog altijd veel belangrijker dan de technisch perfecte foto. Elke sport heeft eigen plekjes waar de kans op een mooie actieplaat het grootst is.

Zoek de emotie

Tijdens een schaatswedstrijd kun je goed uittekenen wat er gaat gebeuren. De schaatsers komen het middenterrein op, trekken de schaatsen aan en doen een warming-up in de binnenbaan. Daar zwaaien ze vaak een keer naar het publiek en dan begint de echte concentratie. De schaatsen nog één keer strak aantrekken op het bankje bij de start, dan komt het fluitje en begint de echte wedstrijd, pure concentratie. Dat is een moment waarbij je veel emotie, stress of focus kunt aflezen op de gezichten van alle schaatsers. Na het startschot is daar het moment van de krachtsexplosie.

Kennis van de sport hebben

Voor een goede foto moet je de sport ook een beetje kennen. Om de juiste sporter op het juiste moment vast te kunnen leggen moet je weten hoe de wedstrijd ongeveer gaat verlopen, wie wanneer start en wie een goede kans heeft om te winnen. Op basis daar van kun je op zoek gaan naar welk type foto’s je wilt maken.

Ik ken zelf het schaatsen van haver tot gort, maar zelfs bij mij komt het er ondanks dat vaak op neer dat ik de hele wedstrijd wacht op dat ene moment. Die ene seconde dat je de perfecte foto kunt maken.

Mijn geluk is wel dat ik geen nieuwsfotograaf ben. Er zijn daardoor voor mij meer mogelijkheden om rond te lopen en op zoek te gaan naar mooie beelden. Dat geeft me ook de gelegenheid om met verschillende lenzen te fotograferen.

Betrek het publiek erbij

In het boek dat ik maakte over de verbouwing van Thialf had ik mezelf de taak gegeven om de sfeer van het stadion in beeld te brengen en niet alleen de winnende sporters. Tijdens een wedstrijd maakt het publiek samen met de sporters de sfeer, en daarom zoek ik vaak naar de combinatie van sport en publiek.

Prime lenzen gebruiken

Het gebruiken van een prime lens tijdens het fotograferen van het schaatsen kan soms lastig zijn omdat je weinig keuze hebt in een kader, je kunt niet even in of uitzoomen. Tegelijkertijd zorgt het ervoor dat je goed kijkt en nadenkt voordat je de foto gaat maken.

Tijdens het filmwerk dat ik doe maak ik veel gebruik van diepte in het shot. Dat kan door iets half in je shot te hebben, vervolgens is het onderwerp in focus en is de achtergrond weer onscherp. Zo krijg je meer het gevoel dat je er echt tussenin staat. Ook hieronder heb ik ervoor gekozen om wat diepte te creëren in de foto, de barrière tussen de sporter en iedereen erom heen, die laat zien dat de sporter er alleen voor staat. Geïsoleerd van alles om hem heen.

Spelen met scherptediepte

Op deze foto stond ik achter twee officials die de wedstrijd controleerden en staat Kjeld Nuis op het punt om van start te gaan op de 1500 meter en zijn tegenstander nog half zichtbaar in de hoek. Uiteraard kijk je direct naar Kjeld, maar krijg je ook een uniek kijkje in de wereld achter de schermen. Door de scherptediepte van de f/2.0 krijg je zowel op de voorgrond als achtergrond een mooie onscherpte.

Werken met lange objectieven

Veel van de foto’s die je ziet van sporten zijn gemaakt met lange lenzen, bijvoorbeeld een 400mm f/2.8 lens. Daarbij is het onderwerp of de sporter mooi scherp en valt de achtergrond weg. Perfect dus om direct de kijker te laten kijken naar wat belangrijk is. Bijvoorbeeld de uitdrukking op het gezicht. Als oud-schaatser kijk ik graag naar foto’s waar net wat meer zichtbaar is, bijvoorbeeld de hele sporter in beeld of juist een deel van de ijsbaan en de context van de foto. Zo switch ik vaak tussen groothoek lenzen, vaste brandpunt lenzen en zooms.

Douwe de Vries

Tijdens het EK allround van 2017 had ik mijn zinnen gezet op een mooie plaat van Douwe de Vries. Ik wilde hem beeldvullend laten zien en daarom heb ik een laag standpunt gekozen en de grootst mogelijke hoek, in dit geval 11mm.

Douwe reed de tien kilometer. Dat is de perfecte afstand om veel te proberen. De schaatsers rijden 25 rondjes en dus heb je de tijd om vanuit verschillende hoeken een foto te maken en een beetje te experimenteren. Dat is een stuk eenvoudiger dan tijdens de 500 meter, waar de snelheid ook nog eens veel hoger ligt.

Je sluitertijd kiezen

Tijdens het vastleggen van binnensporten ben je vaak gelimiteerd aan de hoeveelheid licht van de lampen in het stadion. Nu is Thialf recent verbouwd en hebben ze veel extra licht geplaatst waardoor het mogelijk is om met een lagere ISO toch een hoge sluitertijd te gebruiken. Of natuurlijk een hoger diafragma om speciale foto’s te kunnen maken.

Een monopod gebruiken
Door te werken met een monopod kun je er op een handige manier voor zorgen dat je foto’s iets scherper worden. Want hoe langer de lens, hoe meer beweging je krijgt in de foto. Dat is te corrigeren door een korte sluitertijd in te stellen, maar een monopod kan ook een deel van de beweging eruit halen doordat je de lens zelf niet meer hoeft te ondersteunen. Dit werkt goed bij het gebruik van lange lenzen (bijvoorbeeld een 100-400mm), maar ook bij een groothoek wanneer het erg donker is.

Meebewegen met de sporter
Een ander mooi effect is het meebewegen met de sporter in combinatie met een lange sluitertijd. De truc hierbij is om met exact dezelfde snelheid de schaatser in beeld te houden. Het kan met lange lenzen wat vaak erg mooi is, maar ook met een groothoek lens. Tijdens het meebewegen wordt de achtergrond een vage streep of strepen en het onderwerp redelijk scherp. Het vergt enige oefening om het goed uit te voeren. Uiteindelijk krijg je door deze manier van fotograferen een gevoel van snelheid in de foto en dat is waar het – zeker in het schaatsen – toch om draait in de sport.

Apparatuur die ik gebruik

• Canon EOS 5DS DSLR
• DJI Inspire 2 drone met de DJI Zenmuse X7
• DJI Mavic drone
• Insta360 Pro camera
• Red Weapon / Dragon
• Canon EF 11-24mm f/4.0L USM objectief
• Canon EF 16-35mm f/2.8L III USM objectief
• Canon EF 24mm f/1.4L USM II objectief
• Canon EF 50mm f/1.2L USM USM objectief
• Canon EF 135mm f/2.0L USM objectief
• Canon EF 70-200mm f/2.8L USM IS Type II objectief
• Sigma 20mm f/1.4 DG HSM Art objectief
• Sigma AF 120-300mm f 2.8 EX DG OS HSM objectief