Review: Canon EF 300mm f/2.8L IS USM II objectief

4 jaar geleden

Een 600mm is vaak te groot en te zwaar, maar een 500mm is pure noodzaak anders wordt je als natuurfotograaf niet serieus genomen... En daarom had ik ook een 500mm lens. In het begin vooral voor vogels, maar dat bleek al snel mijn passie niet te zijn, dieren eigenlijk überhaupt niet echt. En dus belandde de 500mm in de kast. Als ik mijn tas inpakte nam ik hem alleen nog mee als ik er echt een doel mee had, een opdracht of plan. Anders bleef hij altijd thuis.

Tot ik in Finland begon aan het fotograferen van beren en veelvraten. Toen ging hij weer mee. Om wederom al snel ongebruikt naast mij te blijven liggen omdat, ondanks mijn aangewakkerde liefde voor dieren, mijn landschappelijke aard toch bleef zoeken naar een beeld met meer omgeving. De 500mm heeft een korte opleving gehad en daar bleef het bij.

Toen ik mijn liefde voor de nacht ging combineren met de aantrekkingskracht van de Finse Taiga met zijn dieren borrelde er een gedachte in mij op. Zou voor mij een lichtsterke tele met wat minder bereik niet dé lens zijn? Een lens die ik eventueel kan combineren met converters, maar die bij uitstek geschikt is om onder moeilijke lichtomstandigheden toch die beelden te kunnen maken. En zo vertrok de 500mm naar een nieuw baasje en kwam de Canon EF 300mm f/2.8L IS USM II objectief en meteen ook maar de Canon EF 1.4x Extender III en de Canon EF 2.0x Extender III. En ook de voor mij nodige LensCoat bescherming van neopreen. Hoe mijn kennismaking is verlopen? Dát lees je in deze review.

Een beschermende beautycase?

Toen een glunderende koerier van Cameranu voor de deur stond had ik meer het gevoel dat een verhuizer de eerste doos kwam brengen. Ik wist wel dat het geen kleine lens zou zijn, maar ik schrok oprecht van wat er nu binnenkwam. Hij moest wel kleiner zijn dan mijn oude 500mm, anders had het weinig zin, ik wilde juist van dat enorme ding af.

Eenmaal open bleek er in de grote doos een beautycase te zitten waarin de lens keurig verpakt zat. Heb je een lens in een stevige case, dan hoor je er helemaal bij dacht ik maar ik werd al snel door het gezin uitgelachen. "Zo kun je toch niet over straat? Je lijkt wel een schoonheidsspecialist…" Goed, point taken. Gelukkig bleek de lens in mijn tas te passen.

Ik moest zelf wel enorm lachen toen ik zag dat de case afgesloten kan worden met een slot. Wees nou eerlijk, als jij een dief bent en je wilt die lens stelen? Zou je dan de moeite nemen om de kist open te breken? Er staat met koeienletters ‘Canon’ op en met zoiets ben je sowieso in trek bij het dievengilde… Die pakken hem net zo graag mèt case mee, toch?

Relatief klein en licht

Eenmaal uitgepakt bleek het enorm mee te vallen. Ik moest wel lachen toen ik het verschil zag tussen de doos die ik uit handen van de koerier kreeg en de uiteindelijke lens. Hij was in ieder geval goed ingepakt. En met zijn gewicht van nog geen 2.5 kilogram valt hij werkelijk enorm mee. Deze lens is ook zeker nog uit de hand te gebruiken. Wow, dat bied meteen meer mogelijkheden dan ik vooraf voorzien had!

Ook wat lengte en breedte (25 centimeter lang en 13 centimeter in doorsnede) betreft vond ik het alleszins meevallen. Dit is een telelens die je nog eens meeneemt, ook al heb je vooraf nog geen specifiek doel ermee. Het is natuurlijk niet zo dat je hem als sluitpost nog ergens in de tas kunt proppen. Maar in vergelijking met de 500mm neemt hij niet meteen in zijn eentje de volledige tas in beslag. En dat biedt mogelijkheden.

Het enige echt bulky aan de lens is de zonnekap. Wat een enorm ding is dat zeg, een grote holle koker waarvoor je bijna een extra tas mee mag nemen. De lens verdwijnt bijna volledig in de zonnekap, maar ze moeten bij Canon gedacht hebben dat je met deze lens niet voor de grote broers onder mag doen. Als je de zonnekap monteert heb je een oprecht indrukwekkend geheel.

Indrukwekkende specificaties

Gaan we verder met het bekijken van ‘het boekje’ dan komen we indrukwekkende specificaties tegen: 4-stops beeldstabilsatie (dat gaat echt een stuk vaker uit de hand knallen dan vooraf bedacht), drie modi van beeldstabilisatie (een stand voor alle richtingen, een stand voor alleen verticaal en dus mooi voor pannen en een stand voor alleen stabilisatie tijdens belichting). Verder een supersnelle en superstille autofocus. En dat klopt, hij is echt enorm snel en je hoort hem nauwelijks! En - voor mij niet onbelangrijk - een minimale scherpstelafstand van maar 2 meter. Natuurlijk is dat niet zo dichtbij als van de 100-400mm (1m) of zelfs 70-200mm (1.2m), maar voor een grote tele betekent dit toch dat je zelfs vogels van dichtbij kunt fotograferen.

Wat niet kan is filters opschroeven maar die kunnen dan weer achterin, van die slot-in filters. Ik moet eerlijk bekennen dat ik zelf nooit met filters werk op telelenzen, maar het kan wel bij het Canon EF 300mm f/2.8L IS USM II objectief!

Hoe scherp kan scherp zijn?

Canon pretendeert met deze lens één van de meest scherpe lenzen te hebben gemaakt. Nou. Dat wil ik dan wel eens zien. En dus neem ik de lens mee de tuin in om de schoorsteen te fotograferen.

Laat ik ruiterlijk toegeven dat ik enorm onder de indruk ben van de lens wanneer ik geen converter monteer. Nu ben ik geen pixelpeeper, maar ik zie eigenlijk geen enkel verschil tussen f/2.8 en f/16. Hij is op alle diafragmawaarden indrukwekkend scherp. Dit biedt heel veel mogelijkheden, want dat betekent dat je dus zonder enige schroom in lastige lichtomstandigheden f/2.8 kunt gebruiken zonder iets van scherpte in te boeten. Daar ging het mij om!

Perfect met converters

De teleconverters van Canon (de 1.4x III en de 2.0x III) zijn met name bedoeld voor lenzen met een vaste brandpuntsafstand en het meeste ook voor de telelenzen. Hoewel lenzen als de 70-200mm f/2.8 en zelfs de 100-400mm prima overweg kunnen met de converters, zijn juist lenzen als de 300mm f/2.8, de 400mm f/2.8 en bijvoorbeeld de 500 f/4.0 hiervoor geoptimaliseerd.

Wat doet zo’n converter eigenlijk? Het verlengt de brandpuntsafstand met 1.4x, respectievelijk 2x. Dat betekent dat je daarmee een 300mm kan omvormen tot een 300 x 1.4 = 420mm of zelfs 300 x 2 = 600mm lens. Nu gaat er niet voor niets met zo’n converter en je boet met het gebruik ervan in op de lichtsterkte. Met een 1.4x is dat een volle stop, met een 2.0x zelfs twee volle stops. Dat betekent dat je een 300mm f/2.8 kan omtoveren tot respectievelijk een 420mm f/4.0 lens of een 600mm f/5.6 lens. Verder blijft alles gelijk: de minimale scherpstelafstand, oneindig, autofocus en de stabilisatie.

Omdat er extra glas tussen je camera en lens komt betekent dit vaak ook een stuk verlies van met name scherpte. Over het algemeen kon je zeggen dat een vast brandpuntsafstand lens zonder converter prima ‘wide open’ (dat wil zeggen op de grootst mogelijk diafragma opening) te gebruiken is, maar dat je bij het monteren van converters toch iets extra moet diafragmeren om de goede scherpte te behouden. Dat gaan we meteen uitproberen en dus gaan we verder met de schoorsteen.

Met de 1.4x converter III erop zie je een klein scherpteverschil tussen f/4 en f/5.6. Dat is ook wel te verwachten maar – moet ik er meteen aan toevoegen – de scherpte is op f/4.0 nog steeds zó groot dat ikzelf zonder pardon f/4.0 zou gebruiken als de lichtomstandigheid mij daartoe aanzet. Voor absolute scherpte is iets diafragmeren wellicht het mooiste maar voor mij is dit het verschil tussen goed scherp en perfect scherp… en wie kijkt er nu altijd op 100% naar zijn beeld? Ik niet. Wat wel opvalt is dat boven de f/16 de scherpte weer wat afneemt. Ook dat is best logisch, omdat lenzen nooit op hun best zijn op de uitersten en hier is dat ook geen enkel probleem. Ooit op 420mm geschoten met f/22? Ik ook niet!

Dan de 2.0x converter. Daar ben ik misschien nog wel het meest benieuwd naar want daarover bestaat in fotografieland nog wel eens de nodige discussie. Die zou meestal zó slecht zijn dat je beter je beeld 50% kunt uitsnijden dan de 2.0x gebruiken. Dan zou je betere resultaten overhouden. Maar is dat ook zo met deze laatste versie van Canon in combinatie met één van de meest scherpe lenzen die Canon in zijn aanbod heeft?

Ja, je ziet afname van scherpte ten opzichte van de 1.4x en zeker ten opzichte van de lens zelf. Dat is ook niet zo gek. Op f/5.6 is hij misschien wat te soft, maar vanaf f/8 is het meer dan acceptabel. Boven de f/16 is ook deze combi niet echt fijn meer maar wederom, wie doet dat nou? Wat ikzelf zou doen in het heetst van de strijd? Want f/5.6 zou ik misschien vermijden, maar op f/7.1 of f/8 kun je gaan met die banaan. Geweldig toch? Naast een waanzinnig indrukwekkende 300mm lens heb ik nu ook een geweldige 420mm lens en een prima bruikbare 600mm lens. Ik ben nu al gelukkig!

Eén van de heikele punten aan telelenzen (en tele-fotografen) is toch altijd de autofocus. Natuurlijk is absolute scherpte geweldig, maar als de lens je (vaak bewegende) onderwerp niet bij kan houden heb je er nog niet veel aan. Een echte dierlens moet niet alleen adequaat scherpstellen, maar ook nog een scherp zijn. Leg de lat maar weer hoog. En ja, ook dat moest natuurlijk uitgebreid getest worden.

Een perfect onderwerp daarvoor komt in Finland voor mijn hut langs. Tijdens het wachten op beren en veelvraten landen en stijgen er om de zoveel tijd diverse vogels op, waaronder de kleine stormmeeuwen. Om nu te testen hoe goed de scherpstelling werkt heb ik één van deze meeuwen met continue scherpstelling (AI-servo) en hoge framerate (in mijn geval 10 frames per seconde) gevolgd tijdens het opstijgen uit het water. Ik heb een selectie van scherpstelpunten rond het midden geselecteerd voor het geval het mij niet lukte om de kop perfect in het midden te houden. En om het nog even lastig maken heb ik ook nog eens de 1.4x converter ertussen zitten.

Tot mijn grote verbazing had ik uiteindelijk een aaneengesloten serie van 19 (!) scherpe beelden. Alle beelden van de wegvliegende meeuw waren scherp op de kop. Dit heb ik met mijn 500mm of 100-400mm nooit voor elkaar kunnen krijgen. Nu ben ik geen ultieme vogelfotograaf die niets anders doet dan dit soort beelden maken en ik ben niet volledig onervaren. Toch is dit wel iets om je vingers bij af te likken… en dus schoot ik mijn kaart helemaal vol met foto’s van bewegende vogels, gewoon omdat het kon. Natuurlijk is het makkelijker in goede lichtomstandigheden omdat de autofocus dan meer licht heeft om contrast te vinden voor scherpstelling. Maar hoe zou het gaan als het minder licht wordt?

Tegenlicht

Tegenlicht is altijd een dingetje als het gaat om focussen. Door het tegenlicht ontstaat flare en daarmee enorme contrastloosheid, een zoekende autofocus tot gevolg.

Het wordt donkerder…

Ik kom minstens tweemaal per jaar in Finland voor niet alleen de intense Taiga moerassen en donkere boreale bossen, maar ook om zijn mysterieuze bewoners: de Europese bruine beer. Natuurlijk is het geweldig om met het mooiste ochtend- of avondlicht een gouden beer te mogen fotograferen maar zelfs in de zomer kan het er schemeren en juist dan komen de dieren graag uit hun beschutting. Naast mijn drive tot meer landschappelijke beelden was ik ook echt op zoek naar een telelens die in slechte lichtomstandigheden – schemer tot zelfs nacht – nog steeds adequaat kan scherpstellen èn fotografisch goede kwaliteit kan leveren.

Zelfs in het voor mij inmiddels pikkedonker waarbij mijn ogen al bijna niets meer zien gaan de 300mm f/2.8 en mijn Canon EOS 5D Mark IV vrolijk verder. Natuurlijk zijn de foto’s inmiddels wat ruizig en is het best een gok om met 1/50e te fotograferen met 300mm. Maar ik kan voor het eerst die beelden maken die ik anders nooit had kunnen maken: de schemerige nachtbeelden van de beer in zijn natuurlijke habitat. Met zijn 4-stops stabilisatie is 1/50e seconde als sluitertijd geen probleem, maar de beer moet dan niet te snel bewegen. Vooral erg indrukwekkend om te zien dat ik bijna geen compositie meer kan maken, maar de lens maakt al mijn vertrouwen waar en stelt samen met de camera perfect scherp.

Speciale bediening en extra’s

Buiten de prestaties heeft de 300mm f/2.8 diverse extra’s. Zo passen er geen filters op maar kun je aan de achterkant via een speciale klep drop-in gelatin filters gebruiken. Zelf maak ik hier geen gebruik van, maar het kán wel! De vaste statiefgondel draait soepeler rond dan ik ooit heb meegemaakt en wat ik helemaal super vind is dat je middels een ‘klikje’ voelt wanneer je in de portrait of landscape stand bent. Iedere 90 graden voel je een klik waardoor ik niet op de waterpas van de camera hoef te kijken of ik wel recht sta.

Als je snel wilt kunnen wisselen tussen een vaste scherpstelafstand en andere scherpstelling, bijvoorbeeld als je op één bepaalde plek een dier verwacht en meteen de focus daarop wilt hebben, kun je werken met de zogenaamde Focus Preset. Die stel je één keer in en daarna heb je met de extra draairing de mogelijkheid om rechtstreeks naar je ingestelde focus te gaan zonder dat de lens hoeft te focussen of te zoeken.

Diezelfde extra ring kan worden gebruikt als ‘power focus’ waarmee je juist heel smooth de focus kun verleggen. Omdat de scherpstelling zó snel is, is het lastig om tijdens het filmen heel rustig de focus van het ene naar het andere onderwerp te verleggen en met de hand gaat dat nooit zo geleidelijk. De power focus modus zorgt ervoor dat je een hele geleidelijke overgang hebt in focus, perfect voor filmen.

Conclusie

Ik heb deze lens nu inmiddels meer dan een half jaar in bezit en met twee reizen naar Finland en diverse bezoeken aan de Oostvaardersplassen is het tijd om de balans op te maken. Brengt de lens mij wat de 500mm niet deed? Absoluut! Het bereik is geweldig en de low-light prestaties zijn magistraal. Dit is echt voor mij dé lowlight tele die ik zonder het te weten al die tijd gemist had.

Komt daarbij nog dat hij zonder converters werkelijk perfect is, met de 1.4x III nagenoeg perfect en met de 2.0x III converter meer dan goed, zeer divers bruikbaar is. Met twee kleine tussenstukken maak je van je 300mm f/2.8 lens snel een 420mm f/4 of zelfs 600mm f/5.6 lens. Die diversiteit is voor mij een enorme meerwaarde, ik wil niet altijd neusharen van een beer fotograferen of andere krap gekaderde foto’s maken. Maar het kán wel. Verder is de lens goed hanteerbaar, niet eens zo ontzettend zwaar of groot en met een 4-stops stabilisatie zelfs prima uit de hand te gebruiken. Wat mij betreft gaan de 300mm en ik nog vele avonturen in Scandinavië tegemoet, hij is er perfect geschikt voor!

Pluspunten

Relatief klein van formaat
Goed hanteerbaar, zelfs uit de hand met dank aan 4 stops stabilisatie
Ongelofelijk scherp, ook op f/2.8
Zeer snelle, stille en accurate autofocus
Waanzinnige prestaties bij low-light
Zeer goede prestaties in combinatie met de 1.4x III en 2.0x III converters
Statiefgondel draait soepel en voorzien van ‘kliks’ bij landscape en portrait stand
Mooie bijgeleverde kist waarin de lens schokvrij opgeborgen wordt.
Extra features als power focus en focus preset
Mogelijkheid van drop-in filters