Sportfotografie versus natuurfotografie

Gustav Kiburg

5 jaar geleden

Jullie kennen mij als natuurfotograaf, maar ik heb pas een uitstapje gemaakt. Ik was als gast van Cameranu bij de wedstrijd PEC Zwolle tegen Feyenoord. Dat was een hele leuke en bijzondere ervaring. Hoe heb ik me voorbereid, wat heb ik gebruikt om de voetbalwedstrijd te fotograferen en zijn er nog overeenkomsten tussen natuur- en sportfotografie?

Wat voor apparatuur heb ik meegenomen?

Vooraf heb ik me verdiept in waar professionele sportfotografen mee werken. En die gebruiken niet voor niets twee verschillende sets tijdens een wedstrijd. Ik wilde daarom wat vergelijkbaars en heb twee camera’s meegenomen: de Sony A9 en de Sony A7 III. Beide camera’s zijn snel, maar zeker de A9 is zeer geschikt voor sportfotografie door de focus-mogelijkheden. Op de Sony A9 heb ik de Sony FE 400mm f/2.8 GM OSS gebruikt en op de A7 III de Sony FE 70-200mm f/2.8 GM OSS in combinatie met de FE 1.4x teleconverter.

Waar heb ik het meest mee gefotografeerd?

Achteraf bleek dat ik de A7 III met de teleconverter en de 70-200mm lens het meest heb gebruikt tijdens de wedstrijd. Ik was daarmee veel flexibeler omdat ik er sneller mee kon reageren op acties door in- en uit te zoomen. Een vast brandpunt objectief zoals de 400mm, is dan toch wat beperkter. De set-up met de 70-200mm telelens en de converter was geschikt voor het fotograferen van heel veel verschillende momenten én lichter om lange tijd te gebruiken.

De 400mm is iets beperkter qua inzetbaarheid, maar ik wilde ‘m op de A9 houden voor het fotograferen van specifieke momenten. Zo heb ik echt een waanzinnige foto van de trainer van Feyenoord kunnen maken met die camera-lens combinatie. Het ging niet goed met het team en dat was aan hem te zien. Je weet wat er gaat gebeuren. En dan is het gewoon afwachten totdat je zo’n foto kunt schieten. Het werd voor mij hét kenmerkende moment van de wedstrijd. Door de lichtsterkte van de lens wordt de achtergrond lekker rustig en kon ik zijn expressies goed isoleren. De bokeh van dat objectief is echt prachtig daarvoor!

Verschillen en overeenkomsten

Met natuurfotografie ben je meer ontspannen. Je moet daar ook opletten, maar langs de lijn sta je op een hele andere manier paraat. Er gebeurt ongelofelijk veel tijdens een wedstrijd en als je niet oplet, dan mis je een moment. Bij natuurfotografie gebeurt er veel minder, omdat je niet weet of die vogel over een minuut, een uur of pas over vier uur in de buurt van de schuilhut komt. Bij beide vormen van fotografie moet je opletten, al is de manier waarop anders. Bij natuurfotografie ben je meer in een ruststand.

Tijdens het fotograferen van voetbal ben je met je andere oog al om je heen aan het kijken of er ergens anders iets gaande is wat je niet moet missen. Het is veel intensiever en de energie in het stadion heeft ook invloed op jou. Deelnemers van de workshop hadden bijvoorbeeld een dubbele broek aan en handschoenen. En ik was mijn handschoenen compleet vergeten. Maar ondanks dat, heb ik het echt geen moment koud gehad, omdat ik zo in de wedstrijd zat. Het is intens. Ik merkte niets van wat er om mij heen gebeurde en pas toen ik weer in de auto zat, besefte hoe koud ik het had!

Het fotograferen van sport of natuur is wezenlijk anders, maar er zijn zeker overeenkomsten. Je instellingen moeten bijvoorbeeld bij beide vormen van fotografie van tevoren al helemaal goed zijn. Een goede voorbereiding is echt het halve werk - zeker bij een wedstrijd in de avond! Bij natuurfotografie moet je alleen meer wachten totdat je kunt fotograferen en bij een voetbalwedstrijd ben je, met uitzondering van de rust natuurlijk, anderhalf uur continu bezig nadat het eerste fluitsignaal is gegaan.

Instellingen voor voetbalfotografie

Je moet dus echt vooraf je instellingen goed hebben om het moment niet te missen. Je wilt niet daar niet mee bezig zijn als je midden in de wedstrijd zit. Daarom heb ik van tevoren de camera’s al volledig ingesteld. Eventueel kun je die instellingen in je camera opslaan, zodat je daar snel naar terug kunt als je tussendoor per ongeluk op een verkeerd knopje drukt. Het is erg handig om de warming-up van de spelers te gebruiken als testmoment. Controleer goed of de automatische scherpstelling op de goede setting staat en of je sluitertijd goed is.

Ik wist dat ik een sluitertijd van ongeveer 1/800e moest hebben om snelle acties er scherp op te krijgen. Dat was een vast gegeven. De wedstrijd was in de avond en het heeft me verbaasd dat ik, in combinatie met een diafragma van f/4.0, de ISO-waarde naar ISO 6400 heb moeten ophogen om tot een goede sluitertijd te komen. Met het 400mm objectief kon ik fotograferen op een diafragma van f/2.8, maar ik heb er bewust voor gekozen om met beide camera’s op f/4.0 te fotograferen. Is er een duel tussen twee voetballers, dan weet je zeker dat de scherpte beter is met dat diafragma.

De camera’s sloegen de foto’s op in RAW en in JPG - waarbij de ruisonderdrukking op laag stond voor de JPG’s. Van ruis in de bestanden heb ik geen last gehad. De beelden waren super goed bruikbaar en hadden voldoende detail. De automatische scherpstelling heb ik ingesteld op continue autofocus en ik fotografeerde met 10 beelden per seconde. Ik kon naar 20 gaan, maar 10 bleek echt voldoende te zijn. Wel werkte ik met een flexibel autofocuspunt om snel met de joystick het punt naar het juiste gebied te verplaatsen. Met lock-on hield ik de focus op een specifieke voetballer vast.

Heb ik wat geleerd langs de lijn?

En of ik iets geleerd heb... Die wedstrijd was heel intens om te fotograferen door wat er allemaal gebeurde. Ik heb ontdekt hoe gefocust je moet zijn om sport vast te leggen en dat je niet mag verslappen. Dat je om je heen moet blijven kijken. Alles moet kloppen, want het kan niet over. Ik heb geleerd om snel te werken met twee camera’s door elkaar heen. Het was een volledig nieuwe ervaring, die wel heel goed bevallen is. Voor mij was het een lange rit naar Zwolle, maar het was het helemaal waard. Het is leuk om op zo’n manier uit m’n eigen comfortzone te gaan. En het was interessant, omdat het toch raakvlakken heeft met natuurfotografie. Het is leuk om te zien hoe alles samenkomt.

Vier tips voor andere fotografen

Tip 1: De voorbereiding is essentieel
Het is een schot voor open doel, maar de voorbereiding is echt essentieel. Zorg dat je voor de wedstrijd je camera’s in orde hebt gemaakt - en neem zeker een tweede camera mee. Pak thuis je spullen op je gemak in. Doe alsof je aan het fotograferen bent en stel de instellingen alvast in. Gebruik de warming-up van de spelers om jezelf te controleren en de instellingen aan te passen naar het moment. Zorg ervoor dat je verder niets meer hoeft te doen of uit je tas hoeft te halen, of van lens moet wisselen als het echt begint. Dat moet je allemaal niet hebben.

Tip 2: De juiste sluitertijd is het belangrijkste
Je sluitertijd moet gewoon goed zijn. Denk niet aan je ISO-waarde en wees er vooral niet bang voor om de ISO omhoog te gooien. Je moet acties bevriezen om ze snel in beeld te krijgen en dat kan alleen door te fotograferen met de juiste sluitertijd. Dat is écht het allerbelangrijkste.

Tip 3: Gebruik een grote geheugenkaart
Houd er rekening mee dat je ontzettend veel foto’s maakt. Met een snelheid van tien beelden per seconde, tikt dat aardig aan op je geheugenkaart. Tijdens een wedstrijd wil je niet van geheugenkaartje wisselen en lopen frunniken met een kaarthouder of mapje. Je wilt geen moment missen, dus gebruik een geheugenkaart met een grote opslagcapaciteit. Ik heb alles met één kaart per camera kunnen doen en dat was een kaart van 128GB. Ik heb denk dat ik iets van 60GB gebruikt, maar met een 64GB kaartje had ik misschien een beslissend moment gemist in de laatste minuut. Dat wil je absoluut niet!

Tip 4: Zoom niet te veel in op je onderwerp
Mensen zijn automatisch. Fotografen willen de foto in één keer goed maken door bijvoorbeeld in te zoomen. Doe dat niet, maar maak de foto wat ruimer. Tijdens het nabewerken kun je ‘m bijsnijden. Sport is snel en als er iets nét buiten beeld valt, dan heb je dat tijdens het fotograferen niet door. Dat is jammer. Door iets meer uit te zoomen, staat alles er op.

Heb je nog nooit eerder iets van sport gefotografeerd? Stap gewoon eens uit je comfortzone en probeer het... De tips uit dit blog kun je goed gebruiken om zelf aan de slag te gaan en bijvoorbeeld de voetbal- of zelfs hockeywedstrijd van je zoon of dochter te fotograferen. Het is erg leerzaam en je leert je camera op een andere manier kennen. Misschien vind je het wel ontzettend leuk om te doen en heb je er een extra foto-onderwerp bij!